Kirish. Qurilish materiallari va buyumlarining umumiy asoslari. Qurilish materiallarining asosiy xossalari

 Bezash oynasi. Bezash oynasi me’morchilik, dekoratsiya ishlarini 
bajarishda ishlatiladi. Bezash oynasi rangli, yorqin, yaltiroq, atmosfera muhitiga 
chidamli va mustahkam bo‘lishi kerak.
Bezash panellari oynasi (stemalit) toblangan polirovkalangan qalin oyna (6 
mm) ichki yuzasiga rangli keramik bo‘yoqlar qoplamasi surtilib olinadi. Stemalit 
jamoat binolari-mehmonxonalar, vazirliklar, ekspomarkazlar va sh.k. larni 
bezashda ishlatiladi.
Marbilit qalin (12 mm) rangli oyna bo‘lib, bir tomoni polirovkalangan va 
ikkinchi tomoni esa g‘adir-budurlangan bo‘ladi. Marbilit binolarni ichki va tashqi 
tomondan bezashda, deraza osti taxtalari, sotuv vitrinalari, ish stollari tayyorlashda 
ishlatiladi.
Emallangan shisha plitka 150x150, 150x175 mm o‘lchamlarda, qalinligi 3-
5 mm qilib chiqindi oynadan shisha emali qoplab tayyorlanadi. Emallangan oyna 
quritilgach xumdonda kuydiriladi. Mahsulot binolarni ichki bezagi uchun 
ishlatiladi.
SHisha mozaika gilam mozaika va smalt turlariga bo‘linadi. Gilam 
mozaika 20x20 mm yoki 25x25 mm o‘lchamdagi so‘niq rangli plitkalardir. Smalt 
rangli shisha bo‘laklari bo‘lib, badiiy mozaika hosil qilishda ishlatiladi. Gilam 
mozaika va smalt qurilish-me’morchilikda pannolar, suratlar barpo etishda 
qo‘llaniladi.
Ko‘zgu oynasi polirovkalangan 4-10 mm qalinlikdagi oynaning bir 
tomoniga yupqa alyuminiy yoki kumush qoplanib tayyorlanadi. Ko‘zgu oyna 
binolarni ichki bezagi uchun ishlatiladi.
5. SHisha buyumlar va konstruksiyalar  
Kovakli shisha bloklar payvandlangan ikki bo‘lakdan iborat bo‘lib, nurni 
taratuvchi, issiqlik va tovush izolyasiyalovchi xususiyatlarga egadir. SHisha blok 
ichki tomonidagi chiziqli bo‘rtmalar nurni taratishga yordam beradi. Ularning nur 
o‘tkazuvchanligi 65% kam emas, nurni taratishi 25%, issiq o‘tkazuvchanligi 0,4 
Vt m
0
S atrofida bo‘ladi. SHisha bloklar rangli va ko‘p bo‘lmali bo‘lishi mumkin. 
Ular santexkabinalarda, maishiy xizmat, ovqatlanish muassalarida, zinapoya 
bo‘lmalarida ishlatilishi mumkin. SHisha bloklar temirbeton karkas ichiga maxsus 
qorishma bilan terilib konstruksiya tayyorlanadi. Ular yonmaslik talablari 
qo‘yiladigan sanoat va jamoat binolarida ishlatiladi (4.1-rasm).
SHishapaketlar ikki yoki uch qatlam oynani maxsus ramalarga havo 
kirmaydigan qilib germetiklar yordamida o‘rnatiladi. SHishapaketlar terlamaydi, 

---

issiqlik va tovush izolyasiyalovchi bo‘ladi. Ular oynaning oddiy, toblangan, nur 
qaytaruvchi va rangli turlari asosida tayyorlanadi.
SHishapaketlar jamoat va sanoat binolarida ishlatilishi mumkin.
SHishaprofilit qobirg‘a, shveller, tavr, yarimaylana, paket ko‘ndalang 
kesimli (profilli) bo‘lib, maxsus mustahkam shishadan tayyorlanadi. SHveller 
profilli shisha profilit eni 250-500 mm, paketliniki 250-300 mm bo‘lishi mumkin. 
Ularning armaturali va armaturasiz, rangli va rangsiz turlari bo‘lib, yig‘ilayotganda 
maxsus sovuqqa va suv muhitiga chidamli moslamalar (prokladka) yordamida 
zichlashtiriladi. Ular sanoat binolari, sport inshootlari, transport to‘xtash joylari 
qurilishida ishlatiladi
SHisha naylar ingichka kapillyardan tortib to diametri 150 mm gacha 
bo‘lgan qalin devorli holda ishlab chiqariladi. SHisha naylar kimyo, oziqovqat, 
dorishunoslik, meditsina va sanoatning boshqa tarmoqlarida ishlatiladi. Ular ichi 
silliq bo‘lib, gigiena talablariga javob beradi. SHisha naylar mo‘rt, egilishdagi 
mustahkamligi kichik, issiqqa bardoshligi 40
0
S atrofida bo‘ladi.
Ko‘pik shisha bir tartibda joylashgan yumaloq kovakchalarning (diametri 
0,1-0,6 mm) o‘zaro yupqa shisha devor bilan ajratilishidan hosil bo‘lgan. Ko‘pik 
shisha sanoatda ishlab chiqariladigan shisha chiqindilarni obdon tuyib, unga gaz 
hosil qiluvchi qo‘shilmalar (koks, ohaktosh, marmar va sh.k.) qo‘shiladi va 700-
900
0
S eritilib, qolipga quyiladi. Suyultirilgan shishada qo‘shilmalar gaz hosil qiladi 
va qotish jarayonida buyumda mayda g‘ovakchalar paydo bo‘ladi. Bu esa 
buyumning o‘rtacha zichligi, issiqlik va tovush o‘tkazuvchanligini kamaytiradi. 
Ko‘pik shishaning g‘ovakligi 85-95%, o‘rtacha zichligi 200-400 kg m
3
, issiqlik 
o‘tkazuvchanlik koeffitsienti 0,080,12 Vt m
0
S, siqilishdagi mustahkamligi 0,5-
12,5 MPa atrofida bo‘ladi.
Ko‘pik shishadan o‘lchamlari 1000x500x125 mm yoki 500x500x125 mm li 
blok va plitalar tayyorlanadi. Ko‘pik shishani arralash, kesish yoki parmalash 
mumkin. Undan tayyorlangan buyumlar sovuqqa hamda kimyoviy agressiv 
muhitlarga chidamli bo‘ladi.
Ko‘pik shisha qurilishda ko‘p qatlamli temirbeton panellarda, g‘isht va 
yog‘och taxta devorlarda, pollar va qavatlararo plitalarda, issiqlik izolyasiyasi 
qatlami sifatida ishlatiladi. Sirti 400
0
S gacha qiziydigan uskuna va quvurlarni 
qoplashda ham issiqlik izolyasiyasi materiali tarzida ishlatish mumkin.