Kirish. Qurilish materiallari va buyumlarining umumiy asoslari. Qurilish materiallarining asosiy xossalari

SHisha tola-borosilikat shishasini yuqori haroratda eritib, diametri 0,0002-
0,03 mm teshikdan tortib chiqarib, g‘altaklarga o‘rab olinadi.
SHisha tolasining cho‘zilishdagi mustahkamligi juda katta (2000-4000 
MPa). Tolaning diametri kichraysa uning mustahkamligi ham kamayadi. SHisha 
tolasi (diametri 0,04 mm) o‘rtacha zichligi 40-50 kg m
3
.

---

SHisha tolasidan tayyorlangan ip, mato, namat, plita, qobig‘ va sh.k. lar 
qavatlararo plitalar, pardevorlar, tom va yopma plitalar tayyorlashda issiqlik 
izolyasiyasi materiali sifatida ishlatiladi. CHiqindi hisoblangan chigal va katta 
diametrli shisha tolasidan presslab olingan shisha namatni bitum yoki smolalarda 
shimdirilgan mahsulot qurilish konstruksiyalarning er osti qismini korroziyadan 
saqlash, issiqlik trassalarida izolyasiyalovchi material sifatida ishlatiladi.
Energiyatejamkor shishapaket. Sovuq kunlarda oddiy oyna qo‘yilgan 
xonalarda 50% gacha issiqlik yo‘qotilishi kuzatiladi hamda oynalarga yaqin joyda 
harorat ancha past bo‘ladi. Mutaxassislar bu holatni “sovuq devor faolligi” deb 
atashadi.
Oyna orqali issiqlik ikki yo‘l bilan yo‘qotiladi:
1. 
Oynaning 
katta 
zichligi 
tufayli, 
yuqori 
darajada 
issiqlik 
o‘tkazuvchanligi.
Bu xolatda ikki va uch qavatli oynali romlar ishlatiladi.
2. 
Havo konveksiyasi tufayli issiqlik yo‘qotiladi. Ushbu holatda gemetik 
shishapaketlar yaratish usuli bilan issiqlik saqlab qolinadi. Infraqizil nurlanish 
tufayli 70% gacha issiqlik yo‘qotiladi. Bu holda bir tomonga maxsus qoplama 
surtilgan energiyatejamkor oynalar ishlatiladi.
Xozirda ikki tipda (kichik emissiyali) oyna qoplamasi ishlatiladi:
K – shisha – “qattiq” qoplamali va i – shisha – “yumshoq” qoplamali. 
YUmshoq qoplamali oynalar yuqori samarali bo‘lib, narxi arzon. Kichik emissiyali 
oynalarni Dunyoda bir necha Kompaniyalar ishlab chiqaradi. Ularni ishlab 
chiqarish texnologiyasi murakkab bo‘lib, ishlab chiqaruvchidan yuqori mahorat 
talab qiladi. Ishlab chiqaruvchilar orasida Glaverbel kompaniyasi mashxurdir. 
Glaverbel kompaniyasi ishlab chiqarayotgan yumshoq qoplamali kichik emissiyali 
deraza oynalari – shishapaketlar uchun mo‘ljallangan issiqtejamkor, shaffof va nur 
o‘tkazuvchi paketlar uchun mo‘ljallangan. Planibel top N va Planibel Ton NT 
(toblash mumkin), Energy N va Energy NT neytral, qish-yoz mavsumlarida 
xonalarda komfort haroratini ta’minlovchi hamda energiyatejamkor xossalarga ega 
bo‘lgan Sunergu va Stopray arxitektura oynalari kiradi.
Kichik emissiyali shishapaketlar ikki va ko‘p kamerali oddiy 
shishapaketlardan avzalligini ko‘rsatadi.
Kichik emissiyali oynalar ikki kamerali shishapaketlarga nisbatan 20% 
issiqlik tejamkor hisoblanadi.
Bunday oynalar yoz kunlari quyosh nurini qaytaradi, chunki nurni 
qaytarish faolligi ikki tomonlama bo‘ladi, natijada xonada salqin havo saqlanadi.
Bir kamerali energiyatejamkor shishapaketda rezonans holati kuzatilmaydi, 
ushbu holat ikki va qo‘p kamerali shishapaketlarda ro‘y beradi.
Kichik emissiyali shishapaketlar tashqi oynalar ishlatilsa ham

---

shovqindan izolyasiya qiladi. Oddiy hollarda, odatdagi 4 mm oyna o‘rniga 
6 mm, xatto 8 mm oyna ishlatiladi.
SHishapaket oynalarning issiqlik-fizik xossalari quyidagicha:
SHisha
turi
Emissiya 
koeffitsienti
Issiqlik uzatish qarshiligi 
R
o
, m
2 
K/B
T
SPO (quruq 
havo)
Issiqlik uzatish qarshiligi 
R
o
, m
2 
K/B
T
SPO Ar 
bilan
Oddiy 
shisha
2,85
0,35
0,37
YUmshoq 
qoplama
0,04
0,56
0,68
Qattiq 
qoplama
0,15
0,50
0,58
K – shisha (qattiq qoplamali shisha) – float shisha ishlab chiqarish 
jarayonlarida issiq oynaga metallar oksidlari sepish usulida olinadi. Qoplama qattiq 
va uzoq muddatga chidamli bo‘ladi. U yorug‘likni yuqori darajada o‘tkazadi, 
qishda issiqlikni kam yo‘qotadi, laminatsiya, toblash va boshqa ishlovlarga molik 
sanaladi.
i – shisha (yumshoq qoplamali shisha) – SHishaga vakuummagnetron 
usulida kumush – energiyatejamkor qoplama sepiladi. Kumush sepilish sababli 
shisha yuzasida elektron o‘tkazuvchan bo‘lib, muayyan to‘lqin uzunligidan yuqori 
holda elektromagnit nurlanish ushbu metall yuzasidan qaytadi.
i – shisha maksimum energiyatejamkor, yorug‘lik o‘tkazuvchan, kam nur
qaytaruvchi va ichki kondensatsiyali xususiyatlarga ega bo‘ladi.
Kam emissiyali shisha oynali paketlar ishlatilganda uzun to‘lqinli infraqizil 
nurlanish qisqaradi, issiqlik tashqariga chiqmaydi va xona ichiga qaytadi. SHu 
vaqtning o‘zida qisqa to‘lqinli issiq quyosh nuri kam emissiyali shisha orqali 
beto‘xtov o‘tish imkoniyati bo‘ladi va xonani qo‘shimcha isitadi.
Umuman kam emissiyali shisha oynali paketlarni ishlatish energiya 
yo‘qolishini 70% kamaytiradi.