filosofiyada ol qa’legen metafizikag’a qarsi turadi, ratsionalizmnin’ qa’legcn tu’rinin’ rawajlaniwina ta’sirin tiygizedi;
ilimde ta’biyattamw biliminin’ rawajlaniwina ta’sirin tiygizedi, onin’ jetiskenliklerin bul da’wir progresske isenimdi ha’m ko’zqaraslardin’ ilimiy shinlig’in da’lillew ushin qollanadi;
moral ha’m pedagogika tarawinda gumanistlik ideallarm bekkemleydi;
siyasatta, huqiqtamwda ha’mja’miyetlik-ekonomikaliq turmista adamnin' a’dilsiz shirmawdan qutihwin, azat boliwin, barliq adamlardin’ m/am aldmdag’i ten’ligin alg’a su’redi.
Ag’artiwshiliq ideologiyasi XVIIi-XlX a’sirlerdegi burjuaziyaliq revolyutsiyalardin’ na’tiyjesinde ju‘z bergen ja’miyetlik qayta quriwlardin’ tiykanna qoyildi.
Ta’kirarlaw uslun sorawlar:
Ja’miyettin’ ruwxiy turmisi ha’m ma’deniyatinda Ag’artiwshiliqtm’ ag’im sipatinda basli maqseti qanday?
Ja’miyetlik sha’rtnama ha’m ta’biyiy huqiq teoriyalarinm’ tu’pkilikli ma’nisi nede?
Tiykarg’i tu’sinik ha’m terminler:
Averroizm—Averroes ibn-Rushd shmliqtin’ eki ma’niligi haqqinda ta’limatti jaratadi, og’an tiykarlamp filosofiya shinhg’i ha’m din shinlig’i bir birine qarsi kelmeydi.
Antropotsentrizm—du’nyani adam arqali bahalaytug’in du’nyag’a ko’zqaras, omn’ bash qa’diriyati retinde du’nyani quriw alip qaraladi.
Apologetika—xristianliq ta’limatti ko’p qudayhliqtan (yazishestvodan) qorg’awg’a bag’darlang’an ertedegi xristian filosoflarmin' ha’m bogoslovlannm’ shig’armalan.
Geliolsentrizm—Ku’ndi a’lemnin’ orayi retinde alip qaraytug’in ko’zqaraslar sistemasi.
Geotsentrizm—Jerdi a’lemnin’ orayi retinde alip qaraytug’in ko’zqaraslar sistemasi.
Gumanizm (latinsha, adamliq)—adamnin’ insan sipatinda bahalig’in, omn’ erkinlikke, baxitqa, ten’likke, adamnin’ do’retiwshilik ku’shlerin ha'm uqiplannerkin rawajlandinw ushin jag’daylardi jaratiw ushin gu’resiwge bolg’an huqiqlarm moyinlaytug’in ko’zqaraslar sistemasi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
