Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti "boshqaruv hisobi"

Сотишлар режаси асосий стратегик ва тезкор ҳужжат ҳисобланади. 
Сотишлар ва маҳсулот ишлаб чиқариш режалари ўзаро узвий боғлиқдир.
Маҳсулотни 
ишлаб 
чиқариш 
режаси 
маркетинг 
тадўиқотлари 
натижаларини корхона ишлаб чиқариш имкониятлари билан таққослаш 
асосида ишлаб чиқилади.
Сотишлар ҳажми каби ишлаб чиқариш ҳажми ҳам ўтган ҳисобот йилининг 
охирида 
номенклатура 
нуўтаи-назаридан 
даврлар 
бўйича 
бюджетлаштирилади: биринчи йили - кварталлар бўйича (зарурат 
туЁилганда - ойлар бўйича); иккинчи йили - ярим йилликлар бўйича; кейинги 
йилларда эса йиллик истиқболли режалар тузилади. 
Мавжуд ва талаб этиладиган захираларни солиштирма таҳлили 
менежерларни ҳисобот даври давомида ишлаб чиқариш захиралари билан 
таъминланиш имкониятларини аниқлашга кўмаклашади.
Корхона ишлаб чиқариш дастурини ишлаб чиқиш, одатдагидек, ишлаб 
чиқариш харажатлари ва ишлаб чиқарилган маҳсулот таннархини 
режалаштириш билан якунланади.
 
5. Харажатлар ва маҳсулот таннархини режалаштиришнинг 
хусусиятлари 
 
Бозор иқтисодиёти шароитида харажатларни режалаштириш харажатлар 
таркиби ва маҳсулот (иш ва хизмат)ларнинг режа таннархини дастлабки 
баҳолашдан бошланади. 
Харажатларни режалаштириш ишлаб чиқариш жараёнида истеъмол 
қилинадиган товар-моддий захираларнинг ўиймати ва кутилаётган фойда 
ҳажмини аниқлашда юқори самара беради. 
Харажатларни дастлабки баҳолаш эса бозоргир маҳсулотлар ишлаб 
чиқариш имконини беради. У ўуйидагилар асосида амалга оширилади: 
o 
ишлаб чиқариш ҳажмини аниқ белгилаш;
o 
маҳсулотларни ишлаб чиқариш технологияси;
o 
материалларни алмаштириш вариантлари; 
o 
материаллар ва чет корхоналар хизматларининг қулайлигини 
баҳолаш. 
Ишлаб чиқариш харажатлари бюджетини ишлаб чиқиш жараёнида асосан 
смета ва норматив усулдан фойдаланилади. 
Смета усулида корхонанинг барча бўлинмалари режалари асосида 
корхона миқёсида харажатларнинг йиғма режаси шакллантирилади. 
Республикамизда смета усули анча кенг тарқалган усул ҳисобланади. 
Унинг қўлланилиши комплекс режалаштиришни ягона тизимга келтиришни 

---

таъминлайди.