Ko'p regressiya natijalarini sharhlash

12.5.13-jadval. Yillik oziq-ovqat mahsulotlarini sotish uchun bir nechta regressiya natijalari Regressiya tenglamasi quyidagi shaklga ega: savdo hajmi = -36589 + 209475 (savdo ko'chasi) + 10,3 (mijozlar). Mustaqil o'zgaruvchi	Koeffitsient	Standart og'ish t-nisbati
R
Doimiy	-36589	82957 -0,44		0,663
Bozor ko'chasi	209475	77040 2.72		0,013
Xaridorlar	10.327	4.488 2.30		0,031
s = 183591 R-kvadrat = 39,5%			B-kvadrat(korr.) = 34,0%

12.5.14-jadval. Sinov bozorlarida narx va foyda (dollar bilan) Narxi	Foyda
sakkiz	6486
9	10928
o'n	15805
o'n bir	13 679
12	12758
13	9050
o'n to'rt	5702
o'n besh	-109

G) Diagnostika jadvalini tahlil qiling va unda narxga asoslangan foydani tushuntirishga yordam beradigan boshqa tuzilma mavjudligini tekshiring. Siz aniqlay olgan tuzilmani tasvirlab bering.
e) Narx kvadratidan foydalangan holda boshqa X o'zgaruvchisini yarating va narx va narx kvadratidan foydani taxmin qilish uchun bir nechta regressiya tenglamasini bajaring.
e) Qachonligini taxminiy aniqlik bilan (dollar bilan) taxmin qilish mumkin­Narxga asoslangan rentabellik, agar siz yuqorida aytib o'tilgan ikkita X-o'zgaruvchidan foydalansangiz?
va) Narx va narxning kvadrati birgalikda foyda o'zgarishining muhim qismini tushuntiradimi yoki yo'qligini tekshiring.
h) Bashorat qilingan foyda maksimal darajaga etgan narxni toping­onam Olingan qiymatni kuzatilgan foyda eng yuqori qiymatga erishgan narx bilan solishtiring.

12. 
    Jadvalda. 12.5.15 ko'p martalik regressiya tahlili natijalarini taqdim etadi, uning maqsadi yuqori lavozimli mansabdor shaxslarning ish haqi darajasini ularning firmasidagi savdo hajmiga asoslangan holda tushuntirishdir.
    

12-BOB. KO'P REGRESSIYA: PROGNOZLASH ...


711

12.5.15-jadval. Firma menejerlarining ish haqi bo'yicha ko'p regressiya natijalari Regressiya tenglamasi quyidagi shaklga ega: ish haqi = 931,8383 +0,01493 * (sotuv hajmi) -215.747* (aerokosmik) -135,550* (bank) -303.774* (minerallar) S=401,8215 R2 = 0,423469 O'zgaruvchan	Koeffitsient	standart xato
Doimiy	931.8383	163.8354
Sotish hajmi	0,014930	0,003047
Aerokosmik	-215.747	222.3225
Bank ishi	-135 550	177.0797
Foydali qazilmalar	-303.774	187.4697

sanoat guruhi.34 Y o'zgaruvchisi firma rahbarining ish haqini ko'rsatadi (minglab dollarlarda). Xr o'zgaruvchisi tegishli firmaning sotish hajmini ko'rsatadi (million dollarlarda). X2, Xs va Xt mos ravishda aerokosmik, bank va tog'-kon sanoati guruhlarini ifodalovchi ko'rsatkich o'zgaruvchilari (kon guruhiga yirik neft kompaniyalari kiradi). Asosiy sanoat guruhi, ya'ni avtomobil uchun indikator o'zgaruvchisi kiritilmagan. Ma'lumotlar to'plami n = 49 ta kuzatishni o'z ichiga oladi.
a) Savdo hajmi va sanoat guruhi rahbariyatning ish haqiga sezilarli ta'sir ko'rsatadimi?
b) Har bir qo'shimcha million dollarning taxminiy ta'siri qanday­firma rahbarining ish haqi darajasiga to'g'ri keladigan sotish hajmi (sanoat guruhi uchun to'g'rilangan)?
ichida) Sotish hajmidagi farq tufayli siz taxmin qilgan rahbarlarning ish haqidagi farq statistik jihatdan ahamiyatlimi? Ish haqi darajasidagi bu farqdan qanday amaliy xulosalar chiqarish mumkin?
G) Tegishli regressiya koeffitsientini hisobga olib, qanday qilib javob bering­Bank rahbarining maoshi taqqoslanadigan o'lchamdagi avtomobil ishlab chiqaruvchi korxona rahbarining ish haqiga nisbatan qancha ko'p (yoki aksincha, kamroq)?


Amaldagi ma'lumotlar "Ijrochi kompensatsiya reytingi" maqolasidan olingan, Business Week, 1988 yil, 2-may, p. 57.


712


IV QISM. REGRESSIYA VA VAQT SERIASI

e) Siz “d” bandida baholagan bank va avtomobil firmalari rahbarlarining ish haqi darajasidagi farq statistik ahamiyatga egami?­qurilish sanoati? Ish haqi darajasidagi bu farqdan qanday amaliy xulosalar chiqarish mumkin? 12.1-bo'limdagi jurnal reklama narxi misolini ko'rib chiqing. a) X-o'zgaruvchilardan qaysi biri tushuntirish nuqtai nazaridan kamroq foydalidir­Jurnallarda reklama uchun stavka qancha? Javobingizni tushuntiring. b) Ushbu X o'zgaruvchidan voz kechib, regressiya tahlilini qayta ishga tushiring. ichida) Quyidagi natijalarni re bilan X o‘zgaruvchidan foydalanmasdan solishtiring­X-o'zgaruvchidan foydalangan holda natijalar: t-test, T?2, regressiya koeffitsientlari va t-statistika. Turli muddatlarga ega qimmatli qog'ozlar bo'yicha foiz stavkalarini ko'rib chiqing (tegishli ma'lumotlar 12.5.16-jadvalda keltirilgan). a) Boshqa ikkita foiz stavkalari (qisqaroq muddatlar) asosida uzoq muddatli foiz stavkasini (uzoq muddatli g'aznachilik) bashorat qilish uchun regressiya tenglamasini toping.