«корхона иқтисодиёти» фани бўйича муаммоли маъруза матнлари 5520600 «Машинасозлик технологияси, машинасозлик ишлаб чиқариш жиҳозлари ва уларни автоматлаштириш»

Фас+Ркм-От

Ан = -------------------- х 100.
Фас : Хд
Хозирги кунда асосий фондларни кенгайтирилган ишлаб чиқариш шакли бўлиб, жихозларни модернизация қилиш, яъни маoнавий емирилганларни тўла қисман янгилаш мақсадида техник-иқтисодий кўрсаткичларни ошириш хисобланади. Янгилаш ишлари иқтисодий жихатдан самарали бўлиши шарт.
Асосий фондларни янгилаш харажатлари корхонанинг ўз маблағлари, яъни фойдаси, банк ссудалари хисобидан копланади.
3. Асосий ишлаб чиқариш фондларидан фойдаланиш 3 грухга мужассамлашади:
-асосий ишлаб чиқариш фондларидан фойдаланишни экстенсив кўрсаткичи, вақт давомида фойдаланиш даражасини билдиради.
-интенсив кўрсаткичи, қувват бўйича фойдаланиш даражасинин билдиради;
-интеграл кўрсаткичи, интенсив ва экстенсив кўрсаткичлар, яъни хамма омилларни таъсирини хисоблайди.
Жихозлардан фойдаланишнинг экстенсив коэффициенти
Кэкст.=tобор.ф./tобор.пл.
бунда: tобор.ф. - жихоз ишини хисобот вақти,соат.
tобор.пл. - норма бўйича жихознинг иш вақти.
Жихозлардан фойдаланишнинг интенсив коэффициенти:
Кинт.=Вф / В н.
бунда: Вф-вақт бирлигида жихоз амалда тайёрлаган махсулот.
Вн - вақт бирлигида техник асосланган жихозларни махсулот ишлаб чиқиши.
Жихозлардан фойдаланишнинг интеграл коэффициенти
Кинт.гр.= Кэкст. х Кинт.
Асосий фондларни умумлаштирувчи самарадорлик кўрсаткичлари ишлаб чиқарилган махсулотни ўсиш хажмига асосланган принципда бўлиши керак.1 сум қийматга асосий фондларнинг ишлаб чиқарилган махсулотнинг тўғри келиши фонд қайтими дейилади.

Фот.=Т/ Ф

бунда: Т - товар махсулот хажми,сум.
Ф - корхонани асосий ишлаб чиқариш фондларининг ўртача йиллик қиймати.
Асосий фондларнинг ўртача йиллик қиймати қуйидагича аниқланади:

Фкир.х п1 Фчик. х п 2

Ф=Ф!+ ------------- - --------------
12 12
бунда: Ф! - йил бошига корхонанинг асосий фондлари қиймати, сум.
Фкир. - йил давомида киритилган асосий фондлар,сум.
Фчик. - йил давомида чиқарилган асосий фондлар,сум.
п1, п2-асосий фондларни киритилган ва чиқарилган дакикада тўлиқ ойлар сони.
Махсулотнинг фонд сиғими-фонд қайтимига тескари бўлган ўлчов.
У ишлаб чиқариш махсулотни хар 1 сумига тўғри келадиган асосий фондлар қийматининг улушини кўрсатади.
Агар фонд қайтими кутарилса, унда фонд сиғими камаяди.
Корхоналарнинг самарали ишлаши кўпрок мехнатни 2фонд билан куролланиш даражаси билан хам аниқланади. Бу ўлчов узлуксиз ошиши керак, чунки корхонани техник куролланиши, хамда мехнат унумдорлиги унга боғлиқ.
Ўзлаштириш учун саволлар.

1. 
   Асосий воситаларга нималар киради?
   
2. 
   Асосий воситаларнингш эскириши?
   
3. 
   Асосий воситалар қандай бахоланади?
   
4. 
   Асосий фондларни ўртачи йиллик қиймати формуласи?
   
5. 
   Ишлаб чиқариш қуввати?
   

6) Асосий фондларни таркиби, тузилиши ва бахолаш.
7) Асосий фондларни такомиллаштириш ва янгилаш.
8) Асосий фондлардан фойдаланиш кўрсаткичлари.
9).Корхонани ишлаб чиқариш қуввати ва улардан окилона фойдаланиш йўллари.
10) Амортизация нормаси.