Kreativ fikrlash

EVRISTIK 
FIKRLASH 
evristikaga asoslangan ijodiy fikrlashning bir turi. 
Bunday tafakkur ketma-ket, mantiqiy fikrlashdan, 
bosqichma-bosqich yoki algoritmik fikrlashdan farq 
qiladi, chunki u aniq mantiqqa ega emas, muammoning 
kutilgan va to’satdan kerakli yechimini topishi bilan 
tavsiflanadi. 
E.P.TORRENS 
TESTI 
E.P.Torrens tomonidan 1987 yilda asoslangan va 
shaxsning kreativ tafakkurga egaligini aniqlovchi 
testdan. 
FIKR 
g’oya yoki kontseptsiyani yaratish va rivojlantirishning 
ijodiy jarayoni. 
FIKRLASH 
QOBILIYATI 
inson miyasida sodir bo’layotgan jarayonlar doimo 
qiziqishni uyg’otdi. Shuning uchun fikrlash nima 
haqida ko’plab nazariyalar mavjud. Ta’rif quyidagilarni 
taklif qiladi: bu shaxs tomonidan amalga oshiriladigan 
bilim faoliyati. Bu haqiqatni idrok etish va aks 
ettirishning bir turi. 
IJODIY FIKRLASH yangi va foydali g’oyalarni taklif qilish, muqobil 
imkoniyatlarni yaratishdir. 
IJODKORLIK 
bu yangi foydali g’oyalarni taklif qilish. 
ILMIY FIKR 
ba’zi bir qoidalarning (ilmiy nazariyalar, bayonotlar va 
h.k.) to’g’ri yoki noto’g’riligini isbotlash uchun ilmiy 
tadqiqotlarda foydalaniladigan fikrlash turi. Ilmiy 

---

183 
fikrlash qat’iy, zamonaviy va ishonchli isbotlash 
mantig’iga asoslanadi va shu bilan u kundalik 
fikrlashdan farq qiladi. 
ILMIY 
TUSHUNCHA 
fanda qabul qilingan tushunchalar va ularni aniqlash 
qoidalari yordamida aniqlanadigan tushuncha, ya’ni 
ta’rifida uning ko’lami va mazmuni boshqa, aniq 
belgilab qo’yilgan ilmiy tushunchalardan foydalangan 
holda aniq ko’rsatilgan konsepsiya, lekin aslida u 
mavjud bo’lgan har qanday hodisa yoki obyektlar 
guruhiga mos keladi. Ilmiy tushunchalar - bu 
ratsionalizatsiya jarayonidan o’tgan tushunchalar. 
INTUITIVLIK 
odamning zudlik bilan uzoq tayyorgarliksiz, uzoq 
mulohazalarsiz 
va 
uzoq, 
mantiqiy 
tasdiqlangan 
mulohazalarni, faqat fikrlashning to’g’ri yo’nalishga 
yo’naltirilgan ichki tuyg’usi bilan boshqariladigan, juda 
murakkab muammolarga to’g’ri echim topa oladigan 
qobiliyati. 
Sezgi, 
masalan, 
odamning 
mavjud 
voqealarni yaxshi tushunishi, tezkor qaror qabul 
qilishida, har xil kutilmagan va o’ta qiyin hayotiy 
vaziyatlarda to’g’ri harakatlarida namoyon bo’ladi.