Kristallografiya va mineralogiya

Singoniya 
Oddiy 
Asoslari 
markazlashgan 
Hajmi 
markazlashgan 
Yonlari 
markazlashgan 
Elementar 
yacheykaning 
o‘lchamlari 
Triklin 
Parallelopiped 
Monoklin 
Asosida 
parallelogramga 
ega bo‘lgan 
prizma 
Rombik 
Asosida to‘g‘ri 
to‘rtburchakga 
ega bo‘lgan 
prizma 
Trigonal 
Romboedr 
Tetragonal 
Asosida 
kvadratga ega 
bo‘lgan prizma 
Geksagonal 
Asosida romb 
(olti burchak)ga 
ega bo‘lgan 
prizma 
Kub 
Kub 

---

47 
11. Kristallarni strukturasini tekshirish 
E.S. Fedorov 1890 yil kristallarni tuzilish nazariyasini tekshirib, kristallarni 
230 xil fazoviy panjaraga ega bo‘lishini aniqladi, ya’ni kristallardagi fazoviy 
panjaradagi atomlarni joylashishi qonuniyatini aniqladi. Keyingi paytda 
rentgenostruktur analizini ixtiro qilinishi E.S.Fedorov qilgan xulosalarni 
butunlay tasdiqladi (Bundan burun M.V. Lomonosov, R.J. Ayui va boshqa 
olimlar taxmini). 
1895 yil V.K.Rentgen ajoyib nurni ixtiro qildi. U nur har xil jismlardan 
o‘tganda sinmadi va qaytarilmadi. Bu nur juda g‘alati bo‘lib Rentgen bu nurni 
X-nur deb atadi. 
1912 yil Maks Fon Laue Shunday xulosaga keldiki, V.K.Rentgen ixtiro 
qilgan X-nuri shunday kichik to‘lqin uzunligiga egaki, insoniyat shu paytgacha 
ixtiro qilgan difraksion panjaralar juda qo‘pol bo‘lib qoldi.
Shundan keyin, agar kristallar qonuniy ichki tuzilgan fazoviy panjaraga ega 
ekan, ularni qonuniy ichki tuzilishini tabiiy fazoviy panjara sifatida foydalanish 
mumkin emasmi degan muammo paydo bo‘ldi. Qilingan tajribalar, kristallardan 
rentgen nuri o‘tganda ulardan qonuniy ravishda tarqalishini isbotladi. 
Kristalldan rentgen nur o‘tganda kristalldan keyin qo‘yilgan fotoplastinkada 
kristalldan o‘tib tarqalgan nur dog‘lari hosil bo‘ldi.