Kurs jumisi Orinladi Sherniyazova. A qabilladi B. Jollibekov

Jaqtılıqtıń sınıwı. Jaqtılıqtıń sınıwın úyreniw ushın optikalıq diskte tegis ayna ornına yarım sheń ber formasındaǵı shıysheni ornatamız. Shıyshege nurli kórsetkishten nur jiberilgende, odan bir bólim nur qaytqanlıǵın (1) hám bir bólegi sinip, shıyshe ishine ótkenligin (2) kóriw múmkin. Sınǵan nur menen sınıw noqatına ótkerilgen perpendikulyar arasındaǵı múyesh sınıw múyeshi (β) dep ataladı. Tájiriybeler kórsetedi, sınıw múyeshi túsiw múyeshinen kishi boladı. Sonday eken, jaqtılıq nurı bir ortalıqtan ekinshisine ótkende óz baǵdarın ózgertedi eken.

Stakang’a salıp qoyılǵan naysha sınǵan sıyaqlı bolıp kórinisi, suw saqlaǵısh taǵı suwǵa qaralganda tereń emes siyaqli bolıp kóriniwi jaqtılıqtıń suwǵa túsiwi hám shıǵıwında sınıwı sebepli bolıp tabıladı. Jaqtiliqtiń bir ortalıqtan ekinshisine ótkende sınıwına sebep, Jaqtiliqtiń tarqalıw tezligi ózgeriwi bolıp tabıladı. Jaqtılıq shıysheden hawaǵa yamasa suwdan hawaǵa ótkende sınıw múyeshi túsiw minutlig’inan úlken boladı. Soǵan kóre, suwda jasawshılar ushın sırtqı dúnya pútkilley basqasha bolıp kórinedi.

3.1-súwret

Jaqtılıqtıń sınıwı. Túsip atırǵan nur, sınǵan nur hám de eki ortalıq shegarasındaǵı, nurdiń túsiw noqatına ótkerilgen perpendikulyar bir tegislikte jatadı. Túsiw múyeshi siniw múyeshi sinusina qatnası sol eki ortalıq ushın ózgermeytuǵın shama bolıp tabıladı.
Bul jerde n21 - ekinshi ortalıqtıń birinshisine salıstırǵanda salıstırmalı sındırıw kórsetkishi. Múyeshlerdi belgilewdegi indeksler jaqtılıq nurı qaysı ortalıqta háreketlenip atirg’anlig’in kórsetedi. Eki ortalıqtıń salıstırmalı sındırıw kórsetkishi olardıń absolyut sındırıw kórsetkishleriniń qatnasına teń .
Jaqtılıqtıń sınıw nızamı :

a) Jaqtılıq nurın túsiw múyeshin sinusin sınıw múyeshiniń sinusina qatnası berilgen ortalıq ushın ózgermeytuǵın bolıp, ekinshi ortalıqtı birinshi ortalıqqa salıstırǵanda sındırıw kórsetkishi dep ataladı.

Bul jerde v1- jaqtılıqtın’ birinshi ortalıqtaǵı, v2-jaqtılıqtın’ ekinsh ortalıqtaǵı tezligi bolıp tabıladı

3.2-súwret

Eger birinshi ortalıq boslıq bolsa ol halda :

Bolıp ortalıqtı absalyut sındırıw kórsetkishi dep ataladı.
Bul jerde c- jaqtılıqtiń boslıqtaǵı, v- jaqtılıqtiń ekinshi ortalıqtaǵı tezligi bolıp tabıladı..
A
bsolyut sındırıw kórsetkishi ortalıqtıń zárúrli optikalıq xarakteristikası bolıp tabıladı. Ol Jaqtiliqtiń vakuumda tarqalıw tezligi c nıń ortalıqta tarqalıw tezligi υ den neshe ret úlken ekenligin kórsetedi:

Joqarıdaǵı munasábetlerden paydalanıp, Jaqtiliqtiń sınıw nızamın tómendegishe

jazıw múmkin: