L. B. Okun Elementar bóleksheler
Download 2.39 Mb. Pdf ko'rish
|
okunlat
Diraktıń magnit monopoli — gipotezalıq magnit zaryadı. Eksperimentte házirshe baqlanǵan
joq. Monopol tárepinen payda etilgen magnit maydanı jetkilikli dárejede juqa bolǵan (sheksiz juqa), al ekinshi ushın jetkilikli dárejede uzaqta jaylasqan solenoidtıń ushınıń qasında payda bolǵan magnit maydanına usaydı (sonday solenoidtıń ekinshi ushında payda etilgen maydan antimonopoldiń maydanına usaydı. Solenoidtıń sheksiz jińishke hám sheksiz uzın bolǵan sabaǵınıń baqlanbawı, al tek monopoldiń baqlanıwı ushın tek onıń átirapın ushıp ótetuǵın elektronnıń tolqın funkciyasınıń fazası 2𝑛𝜋 ge teń bolıwına sáykes keletuǵın magnit maydanınıń aǵısınıń kvantlanıwınıń orın alıwı kerek (Bunday bolmaǵan jaǵdayda Bom-Aaronovtıń baqlanatuǵın interferenciyalıq effekti payda boladı). Joqarıda esletilip ótilgen faza mınaǵan teń: 𝑒 ∫ 𝑨 𝑑𝒍 = 𝑒 ∫ 𝐻 0 𝑑𝑆. Bul ańlatpada 𝑨 - vektor-potencial, 𝐻 0 — solenoidtıń ishindegi maydan. Sońǵı integral solenoidtıń kóldeneń kesimi boyınsha alınadı. Magnit maydanınıń kúsh sızıqlarınıń saqlanatuǵınlıǵın esapqa alıp, monopolden 𝑟 qashıqlıǵındaǵı sferalıq simmetriyaǵa iye bolǵan magnit maydanınıń kernewligi ushın 𝐻 = ∫ 𝐻 0 𝑑𝑆/4𝜋𝑟 2 ańlatpasın alamız. Eger 𝐻 tı (𝐻 = 𝑚/𝑟 2 ) magnit zaryadı arqalı belgilesek, onda magnit zaryadı ushın 𝑒4𝜋𝜇 = 2𝜋𝑛 yamasa 𝜇 = 𝑛/2𝑒 teńliklerin alamız. Bul teńliklerde 𝑒 2 = 𝛼 = 1/137 (biz ℏ, 𝑐 = 1 birliklerin paydalanıp atırmız). Múmkin bolǵan normirovkalawshı túsinbewshiliklerden pútkilley qutılıwı ushın eki elektronnıń arasındaǵı potencialdı eki birlik (𝑛 = 1) monopoldiń arasındaǵı potencial menen salıstıramız. ℏ, 𝑐 = 1 birliklerinde birinshisi 𝛼/𝑟 ge, al ekinshisi 1/4𝛼𝑟 ge teń. Diraktıń magnit monopoli haqqındaǵı maqalası 1931-jılı baspadan shıqtı. ’t Хoft penen Polyakov spontan buzılǵan simmetriyaǵa iye (mısalı, хiggs maydanlarınıń tripleti bolǵan SU(2) gruppasında) abellik emes kalibrovkalıq modellerde shekli massaǵa iye bolǵan magnit monopolleriniń klassikalıq sheshimleri sıpatında bar bolıwınıń kerek ekenligin tapqannan keyin 1974-jılı magnit monopolleri teoriyasına ekinshi ilhám keldi. Ullı birlesiw modellerinde usınday klassikalıq monopollerdiń bolıwı kerek: SU(5), SO(10) hám basqalar. Bunday modellerde olardıń massaları shama menen 10 16 —10 17 GeV shamasına teń bolıwı kerek. Jerge túsetuǵın usınday úlken massalarǵa iye bolǵan reliktlik monopollerdiń tezliklerin bahalaw boyınsha olardıń tezligi jaqtılıqtıń tezliginiń 10 -3 in qurawı kerek. Kishi tezlikke baylanıslı zatlardıń monopollerdegi tormozlanıwınıń júdá ázzi bolıwı kerek. Usıǵan baylanıslı monopollerdi qalay tormozlaw hám 122 toqtatıw ushın neni islewdiń kerek ekenligi kórinip turǵan joq. Eger monopollerdi toqtatıwdıń sáti túsken jaǵdayda monopol menen antimonopoldiń annigilyaciyası reakciyasın baqlaǵan júdá qızıqlı bolǵan bolar edi. Bul annigilyaciyanıń ónimleri sıpatında ullı birlesiw modellerinde protonnıń ıdırawına juwapker bolǵan massaları júdá úlken bolǵan vektorlıq bozonlardıń ushıp shıǵıwı kerek (X hám Y). Ádebiyatta dáslepki úlken partlanıwdan qalǵan reliktlik monopollerdiń Álemdegi tarqalıwı haqqındaǵı isenimli bahalawlar joq. Download 2.39 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling