Liz Borbo (fr. Lise Bourbeau, 941-yil 14-fevralda tugʻilgan) — faylasuf, psixolog, oʻqituvchi, pedagog, koʻplab bestsellerlar muallifi, Kvebekdagi eng yirik shaxsiy rivojlanish markazlaridan biri asoschisi

Ayb va qoralash qanchalik kuchli bo'lsa, og'riq va qo'rquv 
shunchalik kuchli bo'ladi.
Agar biror kishi yoki vaziyat sizda kuchli hissiy reaktsiyani qo'zg'atsa 
va siz o'z jarohatingizni azob-uqubatsiz tomosha qilishni istasangiz, 
haqiqiy kechirimlilikni o'rganishingiz kerak, bu haqda biz ushbu 
bobda gaplashamiz. Yuqoridagi misollarning ko'pchiligi uzoq 
davom etadigan chuqur og'riqni o'z ichiga olmaydi. Pashsha bilan 
qanday gaplashishni tushuntirishdan oldin, keling, ushbu 
misollarning ba'zilariga qaytaylik va boshqa odamlarni tanqid 
qilishdan boshlaylik. 
• Uning qanday bezanganini ko'rdingizmi? Uning uyda oynasi 
yo'qmi? (Ego aytadi: men uni darajasiga hech qachon tushmayman, 
menda undan ko'ra kuchliroq iroda bor.)
• Xo'sh, u buncha ko'p gapiradi?! Boshqalar ham gapirishni 
xohlashini tushunmaydimi? (Ego: Men kamtarroqman va 
boshqalarning ehtiyojlariga e'tiborliroqman degan ma'noda aytadi.)
• Bu jinni yo'lda nima qilyapti? Bu ahmoqlar yo'lda harakatlanishni 
ham bilmaydi! Bu ahmoqlarga kim huquq beradi? (Ego aytadi: men 
ancha yaxshi haydayapman, men hech qachon bunday qilmagan 
bo'lardim.)
• Bechora, u tobora ko'proq muammolarga duch kelmoqda, u haqiqiy 
qurbonga aylandi. (Ego aytadi: hayotim o'z qo'limda, men 
muammolarim haqida gapirib, o'zimga e'tibor qaratmayman va unga 
o'xshab odamlardan foydalanmayman.)

---

159
• Men takrorlashdan qanchalik charchadim! O'ylaymanki, men 
o'zimni fikrimni aniq aytyapman! (Ego aytadi: men yaxshiroq 
tinglayman, diqqatliroqman va tezroq tushunaman.)
Agar siz ushbu reaktsiyalarda o'zingizni tanisangiz, bu siz tanqid 
qilgan odamga o'xshamaslik uchun o'zingizni nazorat qilishingizni 
anglatadi. Agar siz o'sha odamlarga o'xshaganingizda, siz ham 
o'zingizni tanqid qilgan bo'lar edingiz.
Boshqalar sizni qanday tanqid qilishiga misollar:
• “Bu yangi taoming mazasiz ekan”. (Ego eshitadi: men yomon uy 
bekasiman.)
• “Do‘stimning onasi uni hech qachon tanqid qilmaydi”. (Ego 
eshitadi: men yomon onaman.)
• “Do‘stimning otasi u bilan o‘ynashga vaqt topadi”. (Ego eshitadi: 
men yomon otaman.) 
• “Siz uchinchi marta xuddi shunday xatoga yo'l qo'yyapsiz.
Tushunishingiz uchun yana necha marta takrorlash kerak? (Ego 
eshitadi: men qadrsizman, men arzimayman.)
Va nihoyat, o'z-o'zini tanqid qilish misollari:
• Bolalarga sabrim yana yo'qoldi! Qachon men sabrliroq bo'laman? 
• Xo'sh, nega menga bu pirogning ikkinchi bo'lagi kerak edi! Menda 
iroda kuchi qachon bo'ladi?
• Umid qilamanki, erim hamma narsani tozalashga ulgurmaganimni 
sezmaydi. Men juda tartibsizman!
• Nega men singlimdek go‘zal emasman? Bu adolatdan emas!

---

160
Ta'riflangan barcha holatlarda, agar sharh yoki ayblov qisqa vaqt 
davom etsa, agar siz buni osongina unutib qo'ysangiz, unda jarohat 
unchalik faol emas. Keyin pashsha bilan shunday gaplashishning o'zi 
kifoya: “Bu yana siz. Siz menga yana o'z yo'lingiz bilan yordam 
berishni xohlaysiz. Bilaman, siz mening hamma narsada mukammal 
bo'lishimni xohlaysiz. Bundan tashqari, siz meni azob-uqubatlardan 
saqlamoqchi ekanligingizni bilaman, agar men u qadar mukammal 
bo'lolmasam. Endi men har qanday oqibatlarga chidashga 
tayyorman, lekin baribir mukammal emasman. Men o'zimga oddiy 
odam bo'lish va kuchli va zaif tomonlarga ega bo'lish huquqini berib, 
tajribadan o'tishni xohlayman. Shunday ekan, yordamingiz uchun 
rahmat. Siz dam olishingiz va bundan buyon barcha qarorlarni o'zim 
qabul qilishimni tomosha qilishingiz mumkin."
Agar siz ushbu mashqni bir necha hafta davomida mashq qilishni 
boshlasangiz, Pashsha tobora ko'proq moslashishni va tobora kamroq 
aralashishini ko'rasiz. Va uning aralashuvi uzoq davom etmaydi.
Pashsha bilan suhbatingizda eng muhimi, u sizni tez-tez qo'rqitsa va 
haqiqiy ehtiyojlaringizni sezmasa ham, sizning qabulingizni his 
qilishi kerak. Eng muhimi, u siz uning yaxshi niyatlarini 
qadrlayotganingizni his qilishi kerak.