М. А.Ҳамроев она тилидан маърузалар

3. Ўрин эргаш гап бош гапдан англашилган иш-ҳаракатнинг бажарилиш ўрнини билдирган эргаш гапдир. У бош гап билан биргаликда ўрин эргаш гапли қўшма гап дейилади: Қаерда интизом кучли бўлса, шу ерда тартиб бўлади. Боғловчи воситалар: -са (қаердан, қайга, қаерга, қаерда, шу ерда, ўша ерда, шунда, шу ерга, шу ердан, у ерда) –манг, масин, экан: Қаерда сув бўлса, ўша ерда ҳаёт бўлади. Схемаси қуйидагича:

1. ......қаерга ...-са, ўша ерга..... . 2. ......қаерда ...-са, ўша ерда, .... . 3. .......қайга........-са ўша ерда, .... .

4. .......-манг, у ерда .......... . 5. ......-масин, ўша ерда....... . 6. .........қаерда, шу ерда...... .

4. Сабаб эргаш гап бош гапдан англашилган иш-ҳаракатнинг сабабини билдирган эргаш гапдир. У бош гап билан бирга сабаб эргаш гапли қўшма гап деб номланади. Қайрилишлар тобора кўпайиб, машинанинг тезлиги сусая бошлади. Бу уйлар илгари бедахона бўлганидан, дарчаси ҳам йўқ эди. Схемаси қуйидагича:

1. ............, шунинг учун........... . 2. ............-ганидан ................. . 3. ...........-гани учун, .............. . 4. ..........-ганидан кейин,......... . 5. ...........-ганидан сўнг,........... . 6. ...........шекилли, ................. . 7. ...........-гунга қадар, ............ . 8. ...........-ган бўлса керак...... . 9. ...............-ми, ..................... .

10. ............, чунки ................ . 11. .............., негаки.............. . 12. .........-масдан аввал, .......... . 13. ............., сабабки................. . 14. ............-гач, ...................... . 15. .....шунинг учун......-ки, ...... . 16. ...........-май, ..................... . 17. .........-ки, ......................... . 18. .........-иб, ............................ .