M. Dáwletov, Sh. Allaniyazova, D. Seytqasımov, A. Dáwletova

§ 26. Klastan tıs oqıw
KESTELEW ÓNERI
Kestelew óneri de kútá erteden kiyatırǵan qol óneriniń 
bir túri. Kesteni biz benen, teben menen, iyne menen 
tigiw, onda hár túrli jipek sabaqlardan paydalanıw — bular 
barlıq xalıqlarǵa ortaq usıl bolǵan.
Qaraqalpaq xalqınıń milliy dástúrinde hayal-qızlarımızdıń 
kiyimleri menen birge, jas jigitlerimizdiń kiyimlerin, sonday-
aq úy-úskene buyımların da naǵıslap, kórkemlep tikken. 
Xalıqtıń milliy dástúrine sińgen bul ájayıp kesteshiliktiń 
ayırım úlgileri óz mazmunın búgingi kúnge deyin joytpay, 
gónertpey, olarǵa jańa úlgilerde bayıtıp otırǵan. Ata-balala-
rımız, apalarımız qıyın hám awır dáwirlerdi óz basınan 
keshirgeni hámmemizge málim. Olar sol kún kóriw qıyın 
bolǵan dáwirlerde ózleriniń hám xalıqtıń arzıw-ármanların 
óz qolınan dóregen ónerlerinde, óz sheberliginde sáwlelen-
diriwge háreket etken.
Kesteshilik penen kóbinese hayal-qızlar shuǵıllanǵan. 
Keste hár tústegi jipek sabaqlar menen kiyimniń jaǵalarına, 

---

113
jeń ushlarına, qaltanıń awızlarına, kóyleklerdiń jaǵasına hám 
eteklerine tigilgen.
Biziń qız-kelinsheklerimiz ózleriniń keleshekke bolǵan 
ármanların kestede kórsetiwge háreket etedi. Olardıń kesteleri 
óziniń sulıw, shıraylı hám kórkemligi menen ajıralıp turǵan. 
Kestelerde sheberdiń sonshelli názikligin hám kestedegi 
sabaqlardıń sonshelli úylesip kelgenligin kóremiz. 
Házirgi dáwirde de hayal-qızlarımız qaraqalpaqtıń milliy 
naǵısları menen kestelep hár qıylı kiyimler hám buyımlar 
tigip, xalqımızdıń milliy ónerin dúnyaǵa tanıtıp atır.
§ 27. Qaraqalpaq xalqınıń milliy saz ásbapları
151-shınıǵıw. Tekstti oqıp shıǵıp, mazmunın sóylep beriń.
Qaraqalpaq xalqınıń bay awızeki ádebiyatın áwladtan-
áwladqa jetkeriwshi xalıqtıń jırshıları — jırawlar menen baqsı-
lar, qıssaxan menen shayırlar, ertekshi menen qosıqshıları 
bolǵan. Qaraqalpaq milliy saz ásbapları — qobız, duwtar, 
girjek hám balaman. Bulardan tısqarı hayal-qızlar shertetu-
ǵın shıńqobız ásbabı bar.
Eń eski zamanlardan berli kiyatırǵan xalıq jırshıları 
jırawlar bolıp esaplanadı. Onıń shertetuǵın ásbabı — qobız. 
Qobız benen jırawlar dástanlardı, terme-tolǵawlardı jırlaǵan. 
Qaraqalpaq xalqında baqsıshılıq ta rawajlanǵan. Olardıń 
sher-tetuǵın ásbabı — duwtar. Olar da dástanlardı, xalıq 
qosıqların atqarǵan. Duwtarǵa qosımsha bolǵan muzıka 
ásbaplarına girjek hám balaman kiredi. Bul ásbaplar duwtar-
ǵa qosımsha namaǵa ayrıqsha súykimli ses qosqan.
Shıńqobız ásbabın tiykarınan hayal-qızlar shertken. Shıń-
qobız ásbabınıń muńlı hám jaǵımlı sesleri hám atqarı-
lıw ózgesheligi menen basqa muzıkalıq ásbaplardan ajıralıp 
turadı. Qaraqalpaq xalqınıń milliy saz ásbapları házirgi 
dáwirde ónerment-ustalar tárepinen soǵılıp, xalıq arasına 
keńnen taralǵan.