M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

Davolash:
1. Bemorga darhol shirin choy ichiriladi, qand, non, konfet 
yediriladi. Shifokor chaqiriladi.
2. Bemor yotqizib qo‘yiladi.
3. Ekspress usulda qondagi qand miqdori aniqlanadi (3 mmol/l 
dan kam).
4. Shifokor ko‘rsatmasiga binoan:
Glukoza 40% – 40–80 ml vena ichiga yuboriladi, naf ber masa 
shu muolaja yana takrorlanadi.
Bemor hushiga kelmasa: glukoza 5% – 200 ml vena ichiga 
tomchlab yuboriladi.
Prednizolon 30–60 nig glukozaga qo‘shib vena ichiga yubo-
riladi.
Oksigenoterapiya.
Talvasada: seduksen 0,5% – 2 ml mushak orasiga inyeksiya 
qilinadi.
Arterial qon bosim pasayganda: Kordiamin 2 ml teri ostiga, 
mezaton 1% – 1 ml yuboriladi.
Bemor ahvoli muntazam kuzatib, baholab boriladi.
Jigar komasi
Jigar komasi – metabolik komaning shakllaridan biri bo‘lib, 
jigar funksiyalarining keskin buzilishi, intoksikatsiya tufayli 
rivojlanadi.
Gepatoserebral yetishmovchilikning 3 tipi farqlanadi.
Birinchi tip – jigar-hujayraviy, destruktiv koma. Aksariyat 
hollarda bemor komaga olib kelgan patologik holat bilan davo-
lanayotganda shifoxonada yuzaga keladi.

---

236
U gepatotsitlarning total yoki subtotal nekrozi bilan bog‘liq 
bo‘lib, 80% dan ortiq holatlarda o‘limga olib keladi. Virusli ge­
patit В va С og‘ir kechganda, to‘rt xlorli uglerod, fosfor, rangpar 
poganka bilan zaharlanganda va ba’zi dori vositalari ta’sirida yu-
zaga keladi.
Ikkinchi tip – portal tizimli aylanib o‘tuvchi koma. U jigar 
bo‘laklari arxitektonikasining turg‘un o‘zgarishi va portokaval 
venoz anastomozlarning hosil bo‘lishi bilan bog‘liq. Komaning 
bu tipi jigarning spirtli ichimliklar va virus ta’sirida yuzaga kel-
gan sirrozida kuzatiladi.
Uchinchi tip – terminal holat yoki gipokaliemik jigar komasi, 
surunkali jigar kasalliklari natijasida yuzaga keladi. Bu holat ka-
liy ionlarining o‘tkir yo‘qotilishi, kompensatsiyalanmagan va na-
fas bilan bog‘liq bo‘lmagan alkaloz tufayli toksikligi oshib ketgan 
ammiak ta’sirida rivojlanadi.
Davolash tamoyili – bemor zudlik bilan yonbosh holatda 
shifoxonaning reanimatsiya bo‘limiga yotqiziladi.
Jigar komasi o‘tkir jigar kasalliklari va surunkali gepatit, ji-
gar sirrozida yuzaga keladi. Modda almashinuvining buzilish 
jarayoni oqibatida rivojlanadi. Bundan tashqari jigar distrofiyasi, 
glukogenning kamayishi, intoksikatsiya, oqsil almashinuvining 
buzilishi kabi omillar ham komaning rivojlanishiga sabab bo‘lishi 
mumkin.
Klinikasi: bemorda umumiy darmonsizlik, ishtahaning pasa-
yishi, jigar o‘lchamining kichrayishi, keskin sariqlik, uyqusiz-
lik va qo‘zg‘alish paydo bo‘ladi. Teri osti qon quyilishi, burun-
dan, buyrakdan qon oqishi mumkin, najas rangsizlanadi. Og‘ir 
holatdagi komada hushidan ketish, axilik najas paydo bo‘ladi. 
Jigar o‘lchami juda kichrayadi. Siydikda oqsil va silindrlar paydo 
bo‘ladi.