M. G. Safin,D. G‘. Hayitov, yu. S. Ruziyev

60- ish. Qalqonsimon bez gormoni – tiroksinga xos reaksiya 
Qalqonsimon bezning hujayralaridan qonga tarkibida 0,2-0,9% yod 
bo‘ladigan tireoglobulin nomi bilan yuritiladigan oqsil moddasi ajratib 
chiqariladi. U kimyoviy tabiati jihatidan glikoprotein bo‘lib, molekulyar 
massasi 660000 Da ga teng. Tireoglobulin shu bez to‘qimasida proteolitik 
fermentlar ta’siriga uchrab, molekulasi yod tutadigan gormonlar-tiroksin, 
triyodtironin, diyodtironinlarga ajraladi. Tireoid gormonlar organizm, 
organ va to‘qima hujayralarinining reaksion qobiliyatini oshiradi. Ularning 
asosiy biologik roli genlar ekspressiyasiga ta’sir etishdir. Tireoid 
gormonlarga xos sifat reaksiyasi undagi yodni aniqlashga qaratilgan 
bo‘ladi. Tiroksinni oksidlash yo‘li bilan parchalaganda erkin holda yod 
ajralib chiqadi. Erkin yodni esa kraxmal bilan bo‘ladigan reaksiya orqali 
aniqlash mumkin bo‘ladi: 

---

151 
5KJ + KJO
3
+ 6HCl 3J
2
+ 6KCl + 3H
2
O 
 
Kerakli biomaterial.tireoid preparati 
Kerakli jihozlar:shtativ probirkalari bilan birga, pipetkalar, hovoncha, 
shisha tayoqcha, voronka, gidroliz uchun havo sovitqichli tiqinga ega 
bo‘lgan kolbacha, spirt lampasi. 
Kerakli reaktivlar: natriy ishqorining 10 % li eritmasi, sulfat 
kislotaning 10 % li eritmasi, lakmus qog‘ozi, kraxmalning 1 % li eritmasi, 
kaliy yodatning 2 % li eritmasi. 
1-tajriba. Tireoidni ishqoriy gidrolizlash 
 
Ishni bajarish tartibi.Hovonchaga tireoid tabletkasidan 5 donasini 
solib yaxshilab yanchiladi. Maydalangan massani kolbachaga ko‘chirib, 
ustiga 5 ml 10 % li natriy ishqori va 5 ml distillangan suv qo‘shiladi. 
Kolbani havo sovutqichli tiqin bilan yopib, spirt lampasi yordamida 10-15 
daqiqa qaynatiladi.