M. M. Aliyev 2019 raqamli texnika va mikroprotsessorlar

Mantiqiy funksiyalarining turlari 
2.1-jadval. 
Mantiqiy 
funksiyalar 
Elektrlangan 
ekvivalenti 
Mantiqiy 
elementlarning 
koʻrinishi 
Haqiyqiylik jadvali 
Buleva 
funksiyasi 
NOT 
(EMAS) 
Kirish Chiqish 
А
0 1 
1 0 
AND (VA) 
NAND 
(VA-EMAS) 
Kirishlar Chiqishlar 
А В AND NAND 
0 0 0 1 
0 1 0 1 
1 0 0 1 
1 1 1 0 
OR 
(YOKI) 
NOR 
(YOKI-EMAS) 
Kirishlar Chiqishlar 
A B OR NOR 
0 0 0 1 
1 0 1 0 
0 1 1 0 
1 1 1 0 
XOR 
(YOKI INKOR) 
NXOR 
(YOKI-EMAS
INKOR) 
Kirishlar Chiqishlar 
A B XOR NXOR 
0 0 0 1 
0 1 1 0 
1 0 1 0 
1 1 0 1 
 
 
A
A
A 
Y
B
A


Y
B
A


Y
B
A


Y
B
A


Y
B
A
Y
B
A





---

27 
2.3.7. Ikki kirish miqdoridan koʻp boʻlgan mantiqiy elementlar 
Koʻpchilik mantiqiy ventillar ikkita kirishdan emas uch va koʻp kirish 
signallaridan iborat boʻlishi mumkin. Eng koʻp tarqalgan shunday ventillardan 
bu ˗ AND (VA), OR (YOKI), XOR (YOKI-EMAS ni istnisno etuvchi), NAND 
(VA-EMAS), NOR (YOKI-EMAS) va NXOR (YOKI-EMAS ni istisno 
qiluvchi). 
Mantiqiy ventil VA kiruvchilar miqdori N ga teng hamda barcha N 
kirishlarda ushbu mantiqiy ventil haqiqiy boʻlganda haqiqiy qiymatni beradi. 
Mantiqiy ventil YOKI ga kiruvchilar miqdori N ning hech boʻlmaganda bir 
kirishi haqiqiy boʻlganda haqiqiy qiymatni beradi. 
2.1-misol. NOR (YOKI-EMAS) ventili uch kirishi bilan berilgan. 
2.15-rasmda YOKI_EMAS ventili uchun uch kiruvchili ifoda va buleva 
tenglamasi koʻrsatilgan. Haqiqiylik jadvalini toʻldiring. 
2.15-rasm. NOR (YOKI – EMAS),(TTL 74HC4002 seriali) mantiqiy ventilning 
uchta kirishli sxemasi va haqiqiylik jadvali 
2.2-misol. 
2.16-rasmda
AND (VA) ventili uchun toʻrt kirishli ifoda va buleva 
tenglamasi koʻrsatilgan. Haqiqiylik jadvalini toʻldiring. 

---

28 
2.16-rasm. AND (VA) (TTL 74HC21 seriali), mantiqiy ventilning toʻrta kirishli 
Sxemasi va haqiqiylik jadvali