M. M. Aliyev 2019 raqamli texnika va mikroprotsessorlar

3.4.3. Kodlarni oʻzgartiruvchi. 
Kodlarning sonini oʻzgartirish operatsiyasi oʻzgartiruvchi deb nomlanadi. 
Shu operatsiyalarni bajaruvchi integral mikrosxemalar kod oʻzgartiruvchi deb 
nomlanadi. Oʻzgartiruvchi kodlarning integral mikrosxemalari faqat eng qiyin 
koʻp tarqalgan operatsiyalarning aniqlash uchun chiqariladi, oʻntalik 
oʻzgartiruvchi kodlar, ikkilamchi-oʻntalik, oʻn oltitalik, kod Greya yoki aksini 
koʻrsatadi. 
Oʻz tuzilmasiga koʻra kod oʻzgartiruvchi deshifrator, faqat ular ikkilamchi 
kodlarni bir va undan koʻp signallarni, bir nechta kiruvchilarni ham oʻzgartira 
oladi. 
Ikkilik kodini 7-segment raqamli indikator boshqarish kodiga oʻtkazishni 
misol sifatida koʻrib chiqamiz. 

---

95 
3.43-rasm. Ikkilamchi kodning oʻzgartiruvchi 7-segment kod raqamli indikatori: a — 
Indekatorning ulanish sxemasi; b — Holat jadvali. 
Indikator oʻzidan yarimoʻtkazgich qurilmani aks etadi, unda sakkiz 
segmentlar mavjud, svetodiodlardan tashkil topgan. 
Individual segmentlarni yoqish yoki oʻchirish orqali yonuvchi raqamli 
tasavvur yoki belgilarni olish mumkin. 
Indikatordagi sigmentlarning konfiguratsiyasi va joylashishi 3.43,a-rasmda 
koʻrsatilgan. Har bir raqamda oʻziga yarasha indikator segmentlarini yoqish 
yig‘indisi mavjud. 3.43,b-rasmda oʻziga mos raqamlarni aks etuvchi jadval va 
oʻnlamchi ajralgan nuqta koʻrsatilgan. 
Ichki indikator yoquvchi sxemasi uchun indikatorlar umumiy katodda va 
umumiy anoddaga boʻlinadi. Ikkita indikatorlarning sxemasi 3.44,a-rasmda 
koʻrsatilgan. 
3.44-rasm. 
Indikator sigmentlarning keng gammali turli modifikatsiyalari mavjud. Ular 
bir-biridan hajmi, yorug‘lik rangi, yorqinligi va xulosalar joylashishi bilan farq 
qiladi. Indikatorning umumiy katodi bilan ishlatish uchun deshifrator К514ИД1 

---

96 
ishlatiladi, umumiy anod bilan — К514ИД2. Deshifrator mikrosxemalarini 
boshqa seriyalari ham ishlatiladi, masalan, 176ИД2, 176ИД3, 564ИД4, 
564ИД5, К133ПП1 va boshqalar.