М. X o d jit d in o V a, Л. Kizayev suv kimyosi va míkrobíologiya

1. 8 . K islotalar
Kislotalar — m u rak k ab birik m alarb o lib , u vodorod atom lari 
va kislota qoldig‘idan iborat.
Kislotalar suvda vodorod ionlari bilan kislota qoldig‘i ionlariga 
dissotsilanadi.
K islota q o ld ig ‘i (a n io n )n in g zaryadi kislotaning h a r bir 
molekulasi dissotsilanganda hosil qiladigan vodorod ionlarining 
soni bilan aniqlanadi. X lorid va nitrat kislota faqat bir zaryadli 
kislota qoldiqlarini hosil qiladi (Cl“, N O '). Sulfit kislota (H^SO^) 
molekulasi ikki xil kislota qoldig‘i: bir zaryadli (HSO^*) va ikki 
zary ad li qoldiq (SO"^) hosil qilishi m u m k in ; fosfat kislota 
molekulasi uchta kislota qoldig‘i: bir zaryadli, ikki zaryadli va uch
zaryadli qoldiq (H^PO^, UPO^^ va ? 0 ]~ ) hosil qilishi m umkin.
Kislotalar kislorodli va kislorodsiz bo‘ladi. Masalan:
1) kislorodli H jS O ,, H N O
3
, H / O , ,
2) kislorodsiz H C l, H B r, HJ, H^S.

---

Kislotataniing nomlanis)ii. K islotalarn in g noini ular hosil 
qiladigan tuzlarining nom idan olinadi. M asalan,
HCIO^ — perxlorat kislota,
H^PO^ — fbsfat kislota,
H jSiO j — silikat kislota,
HCl — xlorid kislota,
H N O
3
— n itra t kislota,
HjSO^ ~ sulfat kislota,
H jC O j — karbonat kislota.
Agar clem ent b ir xil oksidlanish darajasida b ir necha xil 
kislotalar hosil qilsa, u holda m olekulasida kislorod atom lari kam 
boMgan kislota nom iga “ m eta” , kislorod atom lari soni eng ko‘p 
boMganda esa “ o rto ” old qo‘shimchalari qo'shiladi.
HBO
2
— m ctaborat kislota,
H
2
BO
3
— ortoborat kislota.
Fizik x o ssa la ri. K islotalar suyu q lik lar (H^SO^, H N O
3
va 
b o sh qalar) yoki q a ttiq m o d d a la r (H jP O ^ va b o sh q a la r)d ir. 
Kislotalarning asosiy qismi suvda yaxshi eriydi. U larning eritmalari 
nordon ta ’mli boMadi. Lakmusning ko‘k rangini qizilga o‘zgartiradi. 
Kislotalar tana va matoni kuydiradi.