Ma’nan eskirgan avtomobillar o’rniga zamonaviy avtomobillarni tanlash

1.2.Hisoblash-texnologik qismi.
1.2.1.Hisoblash ishlari uchun ro’yxat tarkibini tanlash va asoslash.
Hisoblash ishlari uchun ro’yxatdagi avtomobillar sonini asoslashda (harakatdagi ATК lar TXК va JT zonalari, ishlab chiqarish ustaxonalari, TXК, JT, diagnostikalash maxsus postlarini loyihalash va qayta qurish loyihalarini ishlab chiqishda) quyidagi tavsiyalarni e’tiborga olish zarur:
-ma’nan eskirgan avtomobillar o’rniga zamonaviy avtomobillarni tanlash;
-ATК dagi avtomobillarni texnologik hamjihatlik guruhiga birlashtirish;
-hisoblash uchun ro’yxatdagi avtomobillar sonini asoslashda muayan kurs loyiha mavzusining o’ziga xosligini inobatga olish. Masalan, ATК da dizel dvigatellari ta’minlash tizimi jihozlarini ta’mirlash ustaxonasini loyihalashda ATК dagi faqat shu turdagi avtomobillarni qabul qilish kerak bo’ladi.
1.2.2.Barcha turdagi TXК lar uchun yillik ishlab chiqarish dasturini hisoblash.
ATК ning TXК bo’yicha ishlab chiqarish dasturi – bu ma’lum vaqt oralig’ida (yil, sutka) rejalashtirilgan tegishli tur (КTXК, 1-TXК, 2-TXК) xizmat, hamda yil davomida mukammal ta’mirlar soni.
Shu davr mobaynida JT lar soni belgilanmaydi. Chunki avtomobil, uning agregat va tizimlarini JT ishlari davriyligi me’yor bilan belgilanmagan. JT ishlari talabga ko’ra bajariladi.
Yilida ikki marta bajariladigan mavsumiy TXК ishlari navbatdagi 2-TXК bilan (juda kam hollarda 1-TXК bilan) birga amalga oshiriladi. Umumiy ishlar hajmi MTXК hisobiga oshadi. Alohida MTXК uchun ishlab chiqarish dasturi ko’zda tutilmagan.
Amaldagi ATК larda har bir tur TXК uchun ishlab chiqarish dasturi deb ataladigan usulda hisoblanadi. Shuning uchun bu qo’llanmada kurs va kurs loyihalari uchun ushbu hisoblash usuli ko’rib chiqiladi.
Dastur TXК va ta’mirlash ishlari yillik hajmi, loyihalash ob’ektidagi ishlab chiqarish xodimlar sonini hisoblashda asos bo’lib xizmat qiladi.
ATК da turli markadagi avtomobillar bo’lganda har bir asosiy modeldagi avtomobil uchun dastur hisoblanadi.
Avtopoezdlarga TXК ishlari tortgich avtomobildan tirkama ajratmasdan xizmat ko’rsatilgani uchun tirkamaga TXК ishlari avtomobilga qo’shib hisoblanadi.
Me’yorlarni o’rnatish. Ishlab chiqarish dasturi va yillik ish hajmini hisoblashdan oldin: 1-TXК va 2-TXК davriyligini o’rnatish, tegishli tur TXК ning har biri uchun hisobiy mehnat hajmi va har 1000 km uchun JT mehnat hajmini hisoblash, avtomobillarni kapital ta’mirgacha me’yoriy masofasini hisoblash kerak bo’ladi.
TXК davriyligi, MT gacha bosib o’tiladigan masofa, TXК va har 1000 km uchun JT ish hajmlari me’yori jadvaldan olinadi. Bu me’yorlar К₁-К₅ maxsus koeffisientlar yordamida moslashtiriladi.
Bular:
К₁-ishlatish sharoiti kategoriyasi (IShК);
К₂-harakat vositalari modifikasiyasi va uning ishini tashkil qilish;
К₃-tabiiy iqlim sharoiti;
К₄-ishlatish boshlangandan bosib o’tilgan masofa;
К₅-ATК da TXК va ta’mirlanadigan avtomobillar soni va texnologik hamjihatlik guruhi soni.
Dastlabki moslashtirish koeffisienti 1 ga teng deb quyidagi hollarda olinadi:
-I ishlatish sharoiti kategoriyasi;
-baza avtomobili;
-iqlim sharoiti – mo’’tadil agressivlikka ega mo’’tadil iqlim;
-harakat vositalarini ishlatish boshlanganidan bosib o’tgan yo’li КT gacha masofaning 50-75% ga teng;
-ATК da 3 ta texnologik hamjihat guruhga kiruvchi turli xildagi harakat vositalarni TXК va ta’mirlash ishlari amalga oshiriladi; ATК texnologik jihozlar tabeliga mos holda mexanizasiya vositalari bilan jihozlangan.
Me’yorlarni yakuniy moslashtirish koeffisienti alohida koeffisientlarni ko’paytirish yo’li bilan aniqlanadi:
TXК davriyligi - ;
КT gacha masofa - ;
TXК mehnat hajmi - ;
JT mehnat hajmi - ;
Ehtiyot qismlar xarajati - ;
TXК davriyligini tanlash va moslashtirish. 1- va 2-TXК ning me’yoriy davriyligi (L₁, L₂) harakat vositalariga TXК va ta’mirlash Nizomida berilgan bo’lib, unda harakat vositalari I ishlatish sharoiti kategoriyasi, mo’tadil agressivlikka ega mo’’tadil iqlim sharoitida deb olinadi. Shuning uchun II, III ishlatish sharoiti, boshqa iqlim sharoitlarida 1-TXК, 2-TXК davriyligi va koeffisientlar yordamida quyidagi formula orqali aniqlanadi:

№
1
2
…	…
n
1
2
…	…
n

Bu erda -tegishli TXК ning me’yoriy davriyligi; -ishlatish sharoiti toifasini inobatga oluvchi koeffisient; - tabiiy iqlim sharoitini inobatga oluvchi koeffisient.

TXК larning moslashtirilgan davriyligi aniqlangach ular nisbati tekshiriladi va natija butun yuz km gacha yaxlitlanadi.
Кapital ta’mirgacha masofani tanlash va moslashtirish. Avtomobilning birinchi mukammal ta’mirgacha yurgan yo’li:

№
1
2
…	…
n

Bu erda - I toifali yo’l sharoitida ishlatiladigan baza avtomobilining birinchi MT gacha bosib o’tadigan yo’li, km. – birinchi MT gacha masofani moslashtirish yakuniy koeffisienti. - koeffisientlar qiymati jadvaldan olinadi.
Hozirgi kunda avtota’mir ishlab chiqarishda to’liq komplektdagi avtomobillarni MT cheklangan. Avtomobillarning ishdan chiqqan baza detallari, agregatlari aylanma fonddan ta’mirlangani yoki yangisiga almashtirilmoqda.
Agar ATК da harakat vositalarini ATZ da MT ko’zda tutilgan bo’lsa, ularni navbatdagi MT gacha yuradigan masofasi yangi avtomobilning birinchi MT gacha bosadigan yo’lininig 80% ni tashkil qiladi ya’ni . Bir xil modeldagi “Yangi” va “Eski” avtomobillarni guruh bo’yicha ishlab chiqarish dasturini hisoblashda hisob-kitob ishlarini qisqartirish maqsadida mukammal ta’mirlararo o’rtacha masofa quyidagicha aniqlanadi:
;
Bu erda , – ro’yxatdagi “Yangi” va “Eski” avtomobillar soni.

№
1
2
…	…	...	…
n

№
1
2
…	…
n