Ma’rupov akmaljon

 
10-§. NOVDA 
 
1. Qo`shimcha kurtaklar qayerda bo`ladi? – ildizda, bargda. 
2. Topinambur nima? -- tugunak. 
3. Kartoshka qanday kurtakdan o`sadi? -- uchki kurtakdan. 
Shakli o`zgargan yer usti novdalar qaysilar? -- 1) qulupnayning jingalagi, 2) bodring gajaklari, 3) do`lana 
tikanlari. 
4. Shakli o`zgargan yer usti novdalari nima hosil qiladi? -- jingalak, gajak, tikan. 

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali 
23 
5. Shakli o`zgargan burglar qaysilar? – no`xat gajaklari, akatsiya tikani, zirk tikani. 
6. 
Barglarida ozuqa modda saqlaydigan o`simliklar? -- piyozbosh, karam, aloe
. 
7. Poyasining uzunligi 400 metrga yetishi mumkin bo`lgan poya?.-- Rotang palmasi 
8. Ajriq, ituzum, yantoq, saksovul kabi o`simliklarni poya shaklini yozing.
(jadvaldagi 51-bet)--1.ajriq-o`rmalovchi; 2. ituzum-tik o`suvchi ; 3. yantoq-tik; 4.saksovul-yonboshlab o`suvchi. 
9. Avstraliyadagi evkaliptlarning bo`yi?--150 (155) metr. 
10. Bahorda barg kurtaklaridan barg, gul kurtaklaridan gul chiqadigan o`simliklar?—1.terak, 2.chinor, 3.tut,
4.jiyda, 5.atirgul, 6.na`matak. 
11. 
Bahorda dastlab gul kurtaklaridan gul yozilib, so`ngra barg kurtaklaridan barg chiqadigan o`simliklar?—
1.o`rik, 2. bodom, 3. olxo`ri, 4. olcha, 5. shaftoli. 
12. 
Bargli poya?-- jiyda, do`lana. 
13. 
Besh yoshli archaning bo`yi?--10-15 sm. 
14. 
Bir nechtadan ko`zi bor, olma kabi yuzi bor. U nima—kartoshka. 
15. 
Bir yoz davomida 10 metrgacha o`sadigan poya?-- tok. 
16. 
Bo`g`im nima va bo`g`im oralig`i deb nimaga aytiladi?-- novdalarda barg birikkan joy bo`g`im: ikkita barg 
oralig`i bo`g`im oralig`i deyiladi. 
17. 
Danakni danak dema…..?-- unda azim daraxt bor. 
18. 
Daraxt poyasi nima deb ataladi?-- tana. 
19. 
Daraxt va o`t o`simliklarning ustuni nima deb ataladi?--- (daraxtlarda) tana (o`tlarniki) poya. 
20. 
Elaksimon naychalar qayerda joylashgan?-- lub tolalari orasida. 
21. 
Epiderma necha qavat hujayradan iborat?-- bir qavat 
22. 
Faza nima?-- kurtaklarning bo`rtib, yangi barg yoki gul chiqarishi ma`lum bir vaqt ichida o`tishi. 
23. 
Fazoda joylashishiga qarab poyalar necha xil bo`ladi?—1.tik o`suvchi, 2. ko`tarilib 3.o`suvchi, 4.o`ralib. 
24. 
G`umayning bargi qanday shaklda bo`ladi?-- qalami nashtarsimon. 
25. 
G`umay poyasining balandligi?-- 50-150 sm. 
26. 
Ildizpoyada nimalar bo`ladi?--- qo`shimcha ildiz, shakli o`zgargan barg va kurtak. 
27. 
Ildizpoyali o`simliklar?—1. g`umay, 2. qamish, 3. ajriq, 4. yalpiz, 5.gulsafsar, 6. shirinmiya. 
28. 
Ildizpoyasi va urug`idan ko`payadigan o`simlik?.-- g`umay 
29. 
Ingichka naychalar poyaning yog`ochligidan tashqari yana qayerda uchraydi?-- lup tolalarida 
30. 
Ipsimon poya?--pechak.
31. 
Kaliforniyadagi sekvayadendronning bo`yi?--130-135 (142) metr. 
32. 
Kalta poyali o`simlik bu-?--piyoz. 
33. 
Kambiy hujayralari qachon yirik (1) qachon mayda (2) bo`ladi?.-- bahorda –yirik(1); yozda-mayda(2). 
34. 
Kambiy hujayralarining bo`linish usuli?-- uzunasiga tik bo`linadi (ekvatorial). 
35. 
Kartoshka tuganagida shakar qaysi moddaga aylanadi?-- kraxmalga. 
36. 
Ko`tarilib o`suvchi poya?-- sebarga. 
37. 
Ksilema qavatidan oldin qaysi qavat joylashgan?-- kambiy. 
38. 
Kurtagi nisbatan mayda bo`lgan o`simliklar?-- tut, tol, qayrag`och, o`rik, olma. 

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali 
24 
39. 
Kurtagi nisbatan yirik bo`lgan o`simliklar?—1. terak, 2. chinor, 3.soxta kashtan, 4.nastarin. 
40. 
Kurtak bu?-- boshlang`ich novda. 
41. 
Kurtaklar novdada necha xil joylashadi? --- 3 xil 1.ketma-ket (navbatma-navbat) 2.qarama-qarshi 3.halqa 
hosil qilib. 
42. 
Kurtaklar qanday xillarga bo`linadi?-- mayda, yirik, turli. 
43. 
Lub qavatidan keyin qaysi qavat joylashgan?-- kambiy. 
44. 
Mirzaterakning balandligi?-- 20-25 metr. 
45. 
Nima uchun kuz kelganda novdalarning rangi qo`ng`ir, qizg`ish rangga kiradi?--- po`sti qalinlashadi va ostida 
po`kak hosil bo`ladi. 
46. 
Nima uchun yog`ochlik lupga nisbatan enli bo`ladi?.-- bo`lingan kambiy hujayralarning ko`p qismi ichki 
tomonga o`sib yog`ochlikni hosil qiladi, qolgan qismi esa tashqariga o`sib lubni hosil qiladi. 
47. 
Novda nima?.-- daraxt, buta va yarim butalarning o`zida kurtak va barg hosil qiladigan bir yillik shoxi. 
48. 
Novda qaysi qismlardan tuzilgan?-- kurtaklar, bo`g`im oralig`i, bo`g`im, poya. 
49. 
O`raluvchi (chirmashuvchi) poya?-- qo`ypechak, karnaygul (qo`shimcha: rotang palmasi). 
50. 
O`rmalovchi poya?-- qulupnay, g`ozpanja. 
51. 
O`simlik ustuni nima?-- poya. 
52. 
O`t o`simliklarning tanasi nima deb ataladi?-- poya. 
53. 
O`zbekistonda nisbatan sekin o`sadigan daraxtlar?—1.nok, 2.do`lana, 3.qatrong`i, 4.pista. 
54. 
O`zbekistonda tez o`sadigan daraxtlar?—1.tol, 2.terak, 3.chinor, 4.yong`oq, 5.gilos. 
55. 
Organik moddalarning o`simlik bo`ylab harakatlanishida qaysi qavat muhim rol o`ynaydi?-- lub qavati. 
56. 
Piyozbosh o`simlik deb nimaga aytiladi?-- tuproq orasida piyoz hosil qiladigan o`simliklarga. 
57. 
Piyozning poyasi qayerda joylashgan bo`ladi?-- tubida. 
58. 
Piyozning seret barglari shakli o`zgargan ….bo`lib ularning hujayrlarida oziq moddalar to`planadi. 
59. 
Po`st asta-sekin po`kaklasha boradi va …hosil bo`ladi?—po`stloq
60. 
Po`st ostidagi qavat?--lub yoki floema. 
61. 
Po`st parenximasi necha qavat hujayradan iborat?-- ko`p qavatli 
62. 
Po`stning po`kaklashishidan nima hosil bo`ladi?-- po`stloq. 
63. 
Poya deb nimaga aytiladi?—o`simlikning er usti organlarini o`zaro bog`lab ularni ildiz bilan bog`lovchi 
tayanch organ. 
64. 
Poyalarning xilma-xil bo`lishining afzalligi (ya`ni nimaga imkoniyat beradi)?---Ma`lum bir maydonda ko`p 
sondagi o`simlik turlariga o`sish imkoniyatini beradi.
65. 
Poyaning ko`ndalang kesimini tartib bilan ko`rsating.---po`stloq (epiderma) lub (floema)→kambiy→ 
yog`ochlik (ksilema)→o`zak. 
66. 
Poyaning qaysi hujayralari doimo bo`linib turadi?-- o`sish konusidagi hujayralar. 
67. 
Poyaning qaysi qavati floema deb ataladi?-- lub. 
68. 
Poyaning qaysi qavati shakli, o`lchami har xil bo`lgan hujayralardan tashkil topgan?--- ksilemada 
(yog`ochlikda). 
69. 
Poyaning vazifasi?—1. o`simlikning yer ustki qismini subustratda ushlab turadi,

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali 
25 
2. ildizdan va bargdan kelayotgan moddalar o`tkazish vazifalarini bajaradi. 
70. 
Qanday poyali o`simliklarda har yili yangi kurtaklar hosil bo`ladi?.-- yog`och poyali 
71. 
Qanotli poya?--burchoq. 
72. 
Qattiq poyalar?—1.qayrag`och, 2.zarang, 3.saksovul, 4.yulg`un, 5.yong`oq, 6.eman, 7.o`rik. 
73. 
Qaysi o`simlik poyasida bir yilda bir nechta halqa hosil bo`ladi?-- saksovul. 
74. 
Qaysi bir yillik o`simliklarda lub tolalari kuchli rivojlangan?-- kanop, zig`ir. 
75. 
Qaysi oila vakillari aprel oyidan dekabr oyigacha qurimasdan o`sib turaveradi?---sho`radoshlar 
76. 
Qaysi poyalar yer yuzasida qo`shimcha ildizlar chiqarib o`sadi?-- o`rmalab o`suvchi poyalar. 
77. 
Qipiqsimon bargli poya?-- saksovul, qandim. 
78. 
Rotang palmasi qayerda o`sadi?— Janubiy Osiyoning tropik o`rmonlarida. 
79. 
Sekvoyadendronning 5 kg mida nechta urug` bo`ladi?---980000 
80. 
Sekvoyadendronning 5 ta qubbasida nechta urug` bo`ladi?---10000 
81. 
Sekvoyadendronning pastki qismi yo`g`onligi qancha?-- 46 metr. 
82. 
Shakli o`zgargan yer osti novdalarning muhim biologik ahamiyati?-- noqulay tashqi muhitdan saqlaydi,oziq 
moddalar to`playdi,vegetativ ko`payishda ishtirok etadi. 
83. 
Shakli o`zgargan yer osti poyalarga qaysilar kiradi?—1. piyozbosh, 2. tugunak, 3.ildizpoyalar. 
84. 
Shoxlanmagan poya?-- palma.(6-sinfdan dala qirqbo`g`imi bahorgi poyasi ham). 
85. 
Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida kurtaklar qaysi oydan boshlab bo`rta boshlaydi?-- yanvar 
86. 
Suv va unda erigan oziq moddalar va organik moddalar qayerda harakatlanadi?---yog`ochlik naylarida; 
lubning elaksimon naylarida. 
87. 
Tanasi sekin o`sadigan daraxtlar?—1.nok, 2. shamshod, 3. archa. 
88. 
Tanasi tez yog`onlashadigan daraxtlar?—1.tol, 2.terak, 3.chinor, 4.yong`oq, 5.shotut. 
89. 
Terakning kurtagi novda qanday holatda joylashadi va qaysi qismidagi kurtak maydaroq bo`ladi?-- navbat 
bilan, novdaning pastki qismidagi. 
90. 
Terakning kurtaklari tashqi tomonidagi qobiqning vazifasi?-- qishda qattiq sovuqdan, kasallik tug`diruvchi 
bakteriya va zamburug`lardan. 
91. 
To`rt qirrali poya?--rayxon. 
92. 
Tuganaklar qanday sharoitda tez ko`karadi?-- issiq, sernam sharoitda. 
93. 
Tuganaklarni ko`rsating.—1.kartoshka, 2. batat, 3. shoyigul. 
94. 
Tugunak kurtaklari qayerda joylashgan?-- tugunakdagi chuqurchalarda. 
95. 
Tut novdasida yasmiqchalar qachon hosil bo`ladi?-- yozning ikkinchi yarmida 
96. 
Uch qirrali poya?—xilol (salomalaykum) 
97. 
Uzunasiga kesib qaralgan terak kurtagi necha qismdan iborat?.-- 3 qismdan: 1.boshlang`ich poya
2. boshlang`ich barg 3.qobiq 
98. 
Vegetativ va generativ kurtak deb nimaga aytiladi?-- agar novdada barg va kurtakdan iborat bo`lsa,
vegetativ kurtak: Agar novdada gul paydo bo`lsa, generativ yoki “gulli novda” deyiladi.
99. 
Yasmiqchalar nima?—novda, poyaning nafas olish og`izchalari. 
100. Yo`g`onligi 10-11 m gacha boradigan poya?-- chinor, yong`oq. 

---

Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali 
26 
101. Yog`ochlar qanday turlarga bo`linadi?-- qattiq, yumshoq, og`ir, yengil. 
102. Yog`ochligi yumshoq daraxtlar?—1.tol, 2.terak, 3. jiyda. 
103. Yosh novdalarning o`zak hujayralari …bo`ladi?-- tirik bo`ladi 
104. Yoyilib yoki palak otib o`suvchi poya?—1.qovoq, 2. qovun, 3. tarvuz, 4. bodring,
5. temirtikan. 
99. Qo`shimcha ildiz yana qaysi o`simliklarda uchraydi?—piyozda va ildizpoyali
o`simliklarda. 
100. G`umay o`simligini yo`qotish uchun qanday tadbir amalga oshiriladi?-- 1.yerni chuqur
haydash 2. ildizpoyalarini terib tashlash kerak.
101. Piyoz tarkibida qanday moddalar bor?—1. Shaker 2. Darmondorilar (vitaminlar)
3. kasallik qo`zg`atuvchi mikroblarni qiruvchi moddalar (fitonsidlar). 
102. Yovvoyi piyoz qayerda ko`p o`sadi?—O`zbekistonning tog`li tumanlarida (rayonlari) 
103. Kartoshkada kraxmal qayerda xosil bo`ladi?—tuganakda shakarning o`zgarishidan. 
104. Yillik xalqalarning vazifasi?—1. daraxt yoshi bilish mumkin. 2. qanday sharoitda
o`sganligini 3. Kompos vazifasini (sharq va g`arblarni)
105. Qaysi daraxtda lup tolasi juda ko`p?—tut. 
106. Yozning ikkinchi yarmida sodir bo`ladigan jarayon?—tut poyasida yasmiqchalar hosil
bo`ladi. 
107. Ildiz uzun yog`ochligi qattiq daraxt?—yong`oq. 
108. Kselemasi qattiq bargi mayda qipiqsimon o`simlik?—saksovul. 
109. Ayrim daraxtlarning o`zagi…?—yumshoq, yoki chirigan bo`ladi. 
110. Novdaning qaysi qismida odatda organic moddalar to`planadi?—o`zak hujayralarida. 
111. Mebel tayyorlanadigan daraxtlar?-- 1.qayrag`och, 2.zarang, 3.saksovul, 4.yulg`un,
5.yong`oq, 6.eman, 7.o`rik. 
112. kambiy hujayralariga xos xususiyat?—1. nam va yopishqoq 2. hujayra sitoplazmasi
bor. 3.yosh nozik
113. Poyaning qaysi qavati doimo bo`linib (ko`payib) turadi.?—kambiy. 
114.Terak o`simligiga tegishli belgilar ?—1. barglari erta to`kiladi 2. kurtagi yirik
3. poyasi yumshoq 4.tanasini yuqori qismi qurib, pastdan yangidan o`sib chiqaveradi.
5.bo`yi 20-25 metr. 6. o`q ildiz sistemasiga ega. 
115. Evkalipt o`simligi qayerda o`sadi?—Avstraliyada. 
116. To`rt qirrali poyaga ega bo`lgan o`simlikni ustuni nima deb ataladi?—poya.