Маъруза Эволюцион психологияга кириш


Download 463.54 Kb.
bet4/24
Sana04.02.2023
Hajmi463.54 Kb.
#1161524
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24
Bog'liq
эволюцион лекция

Физиологик мутациялар организмлардаги физиологик процессларни узгартиради, натижада уларнинг хаётчанлиги ортиши ёки пасайиши мумкин.
Биохимиявий мутациялар туфайли организмдаги маълум химиявий моддаларнинг синтезланиши узгаради ёки тухтайди. Бундай мутациялар организмда моддалар алмашинишини ва унинг химиявий таркибини узгартиради.
Организм хужайралари ривожланишининг кайси боскичида булишидан катҳи назар, мутациялар исталган хужайраларда хосил булаверади. Агар

жинсий хужайраларда мутация хосил булса, генератив мутация, вегетатив (жинссиз) хужайраларда хосил булса, соматик мутация дейилади.
Жинсий хужайралардаги мутациялар навбатдаги бугиннинг зигота боскичида намоён булади. Агар мутация доминант булса, биринчи бугин дурагайнинг зиготасида, агар рецессив булса, кейинги (F2F3 ва хоказо) бугинларда, яҳни гомозигота холатга утиш вактида хосил булади.
Соматик мутациялар уз табиатига кура, генератив мутациялардан фарк килмайди, факат жинсий йул билан купаядиган организмларда учрайдиган соматик мутациялар эволюция учун ва селекция практикаси учун хечкнадай ахамиятга эга эмас. Чунки бундай мутациялар (одам сочида бир туп ок пайдо булиши, бир кузнинг кора, иккинчисининг очрок булиши, коракул терида кора догнинг пайдо булиши ва хоказолар) кейинги бугинга утмайди.
Жинссиз йул билан купаядиган организмлардаги соматик мутациялар селекция учун катта ахамиятга эга. Масалан, баҳзан усимлик новдаларида бошкалардан фарк киладиган барг, гул ва мевалар пайдо булади. Бундай узгарувчанлик поянинг усиш нукталаридаги меристема тукима хужайраларининг мутацияланиши натижасида хосил булади. Бундай куртак мутацияси (спорт) дейилади, усимликлар вегетатив йул билан купайтирилганда улар сакланиб колади. Кизил коракат (смородина) бутасида ок мевалар хосил булиши бунга мисол булади.
Куртак мутациясидан селекция практикасида кенг фойдаланилади. Уругсиз олма, нок, узум навлари соматик мутация натижасида чикарилган. Мичурин узининг «600 граммли Антоновка» олма навини куртак мутациясидан фойдаланиб чикарган.
Жинссиз йул билан купаядиган организмларнинг соматик мутацияси эволюция учун катта ахамиятга эга. Улардаги хар бир соматик мутация янги белгиларга эга булган клон авлодини беради (клон вегетатив йул билан купаядиган оргнизмлар авлодидир).

Download 463.54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling