Маърузалар матни қарши-2012y

5.4. AD-AS моделида макроиқтисодий мувозанат. Макроиқтисодий мувозанат бузилишининг жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози юзага келишига таъсири.

AD ва AS эгри чизиқларининг кесишиш нуқтаси ишлаб чиқаришнинг мувозанатли ҳажми ва баҳоларнинг мувозанатли даражасини белгилайди. Баҳоларнинг мувозанатли даражаси деганда баҳоларнинг шундай даражаси тушуниладики, унда жами талаб ва таклиф бир-бирига мос келиши ёки тенг бўлиши тушунилади. Моделда макроиқтисодий мувозанатга эришиш механизмини дастлаб оралиқ кесмада кўриб чиқамиз (5.4.1-чизма). Дастлаб мувозанат е нуқтасида ўрнатилган. Баҳоларнинг мувозанатли даражаси ва ялпи ишлаб чиқариш ҳажмининг мувозанатли ҳажмлари мос равишда Pе ва Yе лар билан белгиланган. Нима учун Pе нархларнинг мувозанатли даражасини ва Yе эса ялпи ишлаб чиқаришнинг мувозанатли ҳажмини билдиришини кўрсатишимиз учун баҳоларнинг мувозанатли даражаси Pе эмас, балки P1 деб ҳисоблаймиз.

Р AS





е
Ре
P1
AD

Y

Y1 Ye Y2


5.4.1-чизма. Ялпи таклиф эгри чизиғининг оралиқ кесмасидаги мувозанат

Баҳолар даражаси P1 бўлган вазиятда ишлаб чиқарувчилар ялпи ишлаб чиқариш ҳажмини Y1 миқдоридан оширмайди. Истеъмолчилар баҳолар даражаси P1 бўлганда маҳсулотларни Y2 даражада сотиб олишга тайёр туради. AD>AS бўлганлиги туфайли истеъмолчилар ўртасидаги рақобат баҳолар даражасини Pе гача суради. Баҳолар даражасининг P1 дан Pе гача кўтарилиши ишлаб чиқариш ҳажмини Y1 дан Yе гача оширишга ва истеъмолчилар талабини Y2 дан Yе гача камайишга олиб келади. Натижада AD ва AS эгри чизиқлари е нуқтада кесишади. Демак, айнан Ре баҳо баҳоларнинг мувозанатли даражаси ва е мувозанат нуқтасидир.

5.4.2-чизмада ялпи талаб эгри чизиғи ялпи таклиф эгри чизиғини билан кейнс кесмаси кесишадиган вазият тасвирланган. Бундай вазиятда макроиқтисодий мувозанат нуқтаси баҳолар даражаси бир хил турганда ҳам ўзгаради. Буни тушуниш учун аввало ялпи ишлаб чиқаришнинг мувозанатли ҳажмини Yе ва мувозанатли баҳолар даражасини Pе билан белгилаймиз.
Р

AD

Pе AS
¬ ®
0 Y₂ Yе Y₁ Y