Машқлар тўплами Педагогика олий ўқув юртларининг бошланғич таълим методикаси, дефектология, мактабгача тарбия ҳамда

344- машқ. Ўқинг. Изоҳловчиларни топиб, уларнинг маъно хусусиятларини айтинг.

I. Ҳали жуда ёшлик чоғимда Исмоил бобонинг тўй базмида тошкентлик машҳур Тўйчи ҳофиз, бешариқлик Ҳазратқул қори, қўқонлик машҳур ҳофиз ва аскиячи Эрка қори, марғилонлик машҳур Юсуфжон қизиқ, Самарқанд созандаларйнинғ сардори машҳур созанда-хонанда устоз Ҳожи Абдулазизларнинг дутор, чилдирма ҳамда танбурлари, ялла, аскиялари, ичак узди қизиқчиликлари авжига чиқиб, тўй базмининг файзига файз қўшилганди. (Н. Сафаров.)

II. 1. Маҳаллада Исроил ва Муслим дегрез, Одил Варшав, Ҳайитбой оқсоқол, Аҳмад калтадум, биринчи граммофон олиб келган Абдулла форумлар билан улфатчилик қиларди. (Мирм.) 2. Раққоса қиз товланиб хил-хил, Қушдек учар саҳнада енгил. (О. Холдор.) 3. Мастер Фёдор Кузнецов билан бош мураббий Омонов бир-бирларига қараб, кўз уриштириб олишди. (Ибохон). 4. Нафиса опа илгари болалар боғчасида мураббия бўлиб ишларди. (Мирм.)


345-машқ. Ўқинг. Гаплардаги изоҳловчиларни топиб, изоҳланмиш билан бирга кўчиринг.


1. Уста Қамбар яна ўша бир юз етти ёшлик кампирнинг олдига борди. Фотима кампирнинг саксон ва саксон беш ёшлик иккита мўйсафид ўғли бор эди. (Ў.Ҳ.) 3. Биз, экспедиция қатнашчилари, иккинчи ер йўлдоши ҳақида жуда оз нарса билар эдик. (Ю. Смуул.) 4. Йўргакда етим қолган бу гўдакни бувиси — ойисининг ойиси — Ҳуринисо хола туғруқхонадан ўз уйига олиб келди. [И. Р.) 5. Сиз, ўқитувчилар, бу янгиликларни зўр бериб турмушга оширишларингиз керак. (Р. Гунтекин.) 6. Биз — қизлар уни кузатиб юрардик. (С. З.)


346- машқ. Ўқинг. Ҳолларни топиб, сўроғи, ифодаланиши ва маъно муносабатини айтинг.


Ўшанда эртасига у дадасининг ўртоғига конни кўрсатадиган бўлди. Қуёшли куз эртаси жуда чиройли эди. Йўл бўйидаги қайрағочларнинг шапалоқдек-шапалоқдек қизғиш барглари оёқ остида шитирлайди, кўлмак сувлар жимирлайди. Тоғ шабадаси Шодасойнинг совуқ шовқинини дараларга таратмоқда, узоқда қорли чўққилар қуёшга ўчакишгандек йилт-йилт чарақлайди, кунгай ёнбағирларда саф тортган арчалар қорайиб кўринади. Сўқмоқ йўл қадам сайин юқорига ўрлаб боради, пастда эски Шодасой қишлоғи сарғиш дарахтларга бурканиб ётибди, сал берида унга туташиб кетган кон шаҳарчасининг тунука томлари. Кончилар сменадан чиққандан кейин уйга қайтадиган йўлни зап манзарали жойлардан солишибди-да! Кела-келгунча ҳордиғи ҳам чиқиб кетса керак.(Ас.М.)