Мавзу №8: Саноат биноларининг ҳажм-режавий ечимлари мавзуси маъруза машғулотининг ўқитиш технологияси

Кўприк кранлар билан жиҳозланган йиғма темирбетон каркасли бир қаватли биноларда устун рафақи устги белгиси

Оралиқ L, м	Хона баландлиги Н, м	Краннинг юк кўтариш қобилияти Q, т	Устунлар қадами а (м) бўлганда унинг кран рафақи устги белгиси h,м
			6 м	12 м
18;24	8,4	10	5,2	4,6
18;24	9,6	10;20	5,8	5,4
18;24	10,8	10;20	7	6,6
18;24;30	12,6	10;20;30	8,5	8,1
18;24;30	14,4	10;20;30	10,3	9,9
24;30	16,2	30;50	11,5	11,1
24;30	18	30;50	13,3	12,9

• Кўп қаватли саноат биноларида каркас устунлари тўри 1 квм юзага тушадиган юкка қараб қабул қилинади. Бунда бино оралиқлари 3 м га, устунлар қадами 6 м га каррали олинади. Бир квм юзадаги юк миқдори 10000 н/м2 (1000 кт/м2) гача бўлса, устунлар тўри 9х6 м, 20000-25000 н/м2 бўлса - 6х6 м қабул қилинади. Бино баландлиги камида 3 м, кейинги баландликлар эса 0,6 м га каррали олинади.
• Кўп қаватли саноат биноларининг ҳажм-режавий структурасини ҳосил қилиш ҳам бир қаватли биноларга ўхшаш тартибда амалга оширилади
• 3. Санот бинолари конструкцияларини координация ўкларига боғлаш.
• Бинолар конструктив элементларининг турлари сонини камайтиришда ва бирхиллаштиришда деворлар ва шунга ўхшаш бошқа элементларни модулли бўлиш ўқларига нисбатан жойлаштириш масаласи муҳим аҳамиятга эга. Бунда конструктив тугунларнинг бир хил ечимини олиш ва конструкцияларнинг ўзаро алмашинувини амалга ошириш имконияти яратилади.
• Конструктив элементларни бир қаватли каркасли саноат биноларининг бўлиш ўқларига боғлашнинг бир неча хиллари амалиётда кенг ишлатилади (3.1-расм). Шулардан бири «нолли боғланиш» деб номланади.

• Бир қаватли каркасли саноат биноларининг бўлиш модуль ўқларига
• конструктив элементларни боғлаш йўллари

• Бу боғланишда четки қаторлар устунларининг ташқи қирраси биноларнинг четки бўлиш ўқлари билан устма-уст тушади. Агар четки қаторлар устунларининг қирралари биноларнинг четки бўлиш ўқларидан 250 ёки 500 мм ташқарига силжитилса 250 ёки 500 мм масофада боғлаш деб айтилади.
• Боғланишларни у ёки бу хилини танлаш кўприк кранларнинг юк кўтариш қобилияти, устунлар қадами ва бино баландлигига боғлиқ.
• Юк кўтариш миқдори 50 т бўлган кўприк кранлар кран ости рельслари ўқларининг бинолар бўйлама бўлиш ўқларига боғлаш ўлчами 750 мм; кран ости йўллари бўйлаб ўтиш жойлари лойиҳаланганда эса 1000 мм ни ташкил этади.
• Ташқи кўтарувчи деворли бир қаватли биноларда конструкцияларни бўлиш ўқларига боғлаш кўтарувчи ёпма конструкцияларини етарли таянтиришни таъминлаш ҳисобидан келиб чиқиб (120-400 мм) амалга оширилади.
• Деформация чоклари жойларида, баландликларнинг фарқлари бўлган вақтда ёки устунлар таянчлари ҳар хил бўлган ҳолларда бу қоидадан четга чиқилиши мумкин.
• Четки қаторлар устунлари ёки «нолли боғланиш» қоидаси бўйича жойлаштирилади ёхуд устунларнинг ички қирраси модулли бўлиш ўқларидан (устун қалинлигининг ярми) маълум масофада жойлаштирилади.

•