Mavzu: Arab tilida to'ldiruvchi ergash gapning qiyosiy tahlili
Download 110.38 Kb.
|
Mavzu Arab tilida to\'ldiruvchi ergash gapning qiyosiy tahlili M (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kimga u ayolga o‘xshash umr yo‘ldosh nasib etsa, U hayoti davomida baxtlidir.
Masalan:20 Qahhorov A., Nosirova M. Gap sintaksisi. -T.: Toshkent islom universiteti, 2013. – B.56. القرآﻥ الﻜرﻳﻢ. مجمع الملك ﻓهﺪ لطﺒﺎﻋة المصحﻒ الﺸرﻳﻒ. المملﻜة الﻌرﺑﻴة الﺴﻌوﺩﻳة1403– هـ . ﺺ. 525 21 22 Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. Tafsiri Hilol. 3-juz. -T.: Sharq, 2008. ˚ﻢ “ 23 ﻋظﻴ ه ْﻢ َﻋﺬَاب َر ِﺓ ﻭ ﺧ ﻭ اﻷ ت لُ ِﻌﻨُوا ﻓِي ا ْلﺪُّ ْن َﻴﺎ ت ال ُم ْؤ ِمﻨﺎ ت ا ْلﻐَﺎ ِﻓ َﻨﺎ ص ا ْل ُمح ﻥ ْر ُمو ﺇﻥ الَّ ِﺬﻳﻦ “Albatta (buzuq niyatlardan) behabar, pokiza, mo‘mina ayollarni badnom qiladigan kimsalar dunyoda ham, oxiratda ham la’natga duchor bo‘ladilar, ular uchun ulug‘ azob bordir.”24 “Nur surasi” 23-oyat.Bu misoldagi “ ِﻌﻨُوا لُ” jumlasini “ﻥ˚ jumlaning kesimi vazifasida bo‘ladi. ْلﻌُونُو َم ” majhul daraja sifatdoshiga almashtirilsa, الفﻌﻞ ko‘pincha الفﺎء bog‘lovchisi bilan kelgan الﺸرﻁ جواب jumlasida sodir bo‘ladi. ﻓمﻦ ﻳﻌط ﻓي الﺪُّ ْن َﻴﺎ كمﺜلهﺎ ﻓﺬلك ﻓي ﻋﻴش الحﻴﺎﺓ ﺳﻌﻴﺪ . Kimga u ayolga o‘xshash umr yo‘ldosh nasib etsa, U hayoti davomida baxtlidir.Ushbu misoldagi ﻑ bilan boshlangan jumla o‘rniga hozirgi-kelasi zamon fe’lining shart mayli shaklini qo‘ysa bo‘ladi.( ﻳﺴﻌﺪ= ﺳﻌﻴﺪ ﺫلك) الفﺎء dan keyingi jumla ﺑﺎلفﺎء ُمقترنة ال الخﺎﺯﻡ الﺸرﻁ جواب جملة bo‘lgani uchun uni “la mahall mina-l-e’rob” .25 محﻞ جزﻡ جواب الﺸرﻁ u va kiritiladi toifasiga Ergashgan qo‘shma gap tarkibidagi har bir gap mazmunan mustaqildir. Mazkur mustaqil gaplar bir-birini to‘ldiradi, aniqlaydi, izohlaydi. Ergash gap bosh gapga ergashadi, bosh gap mustaqilday ko‘rinsa ham, aslida unda ergash gap tomonidan izohlanish ehtiyoji mavjud bo‘ladi. Ergash gap bosh gapga turli vositalar: bog‘lovchilar, yuklamalar, bog‘lovchi so‘zlar, kelishik qo‘shimchalari, paytni bildiruvchi otlar, nisbiy so‘zlar, bog‘lovchi so‘zlar orqali birikadi. Ergashgan qo‘shma gapdagi komponentlar ergashtiruvchi bog‘lovchilar orqali bog‘lanadi. Rus va o‘zbek tillarida ergashtiruvchi bog‘lovchilar hech qanday gap bo‘lagi bo‘lmay, ergash gap bilan bosh gapning grammatik aloqasini ko‘rsatuvchi vosita sanaladi. Arab tilshunoslari bu masalaga o‘zgacha nazar bilan qaraydilar. القرآﻥ الﻜرﻳﻢ. مجمع الملك ﻓهﺪ لطﺒﺎﻋة المصحﻒ الﺸرﻳﻒ. المملﻜة الﻌرﺑﻴة الﺴﻌوﺩﻳة1403– هـ 352. ﺺ . 23 24 Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. Tafsiri Hilol. 3-juz. -T.: Sharq, 2008. Ega ergash gap bosh gapda tushib qolgan eganing vazifasini bajarib keladi. Bunday qo‘shma gaplarning ko‘pincha ergash gap – egasi tilga olinmagan to‘liqsiz bosh gapning kesimiga nisbatan ega vazifasini bajaradi. Kesimi fe’l bilan ifodalangan qo‘shma gapning egasi jumla bilan ifodalanishi mumkin va uni arablar .ﻓﺎﻋﻞ نﺎﺋب اﻭ ﻓﺎﻋال الواقﻌة الجملة deb nomlaydilar. Bunday jumlada ega, ya’ni الفﺎﻋﻞ fe’liy jumla ham, ismiy jumla ham bo‘lishi mumkin. ﻴلﺫ لﻰ اﻦ اتجوﻞ ﻓﻰ الﻌﺎلﻢ . Fe’liy: Download 110.38 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|