Mavzu: Boshlang'ich sinflarda matematika darsliklarida masalalarni algebraviy yo’l bilan yechish. Bajardi

b)Matematik ifoda va uning ma'nosi
Harakat belgilari bilan bog'langan harflar va raqamlarning ketma-ketligi matematik ifoda deb ataladi.
Matematik ifodani yozuvda tenglik va tengsizlik belgilaridan foydalanadigan tenglik va tengsizlikdan ajratish kerak.
Masalan:
3 + 2 — matematik ifoda;
7 - 5; 5 • 6 - 20; 64 : 8 + 2 — matematik ifodalar;
a + b; 7 - C; 23 - a • 4 — matematik iboralar.
3 + 4 = 7 shaklidagi yozuv matematik ifoda emas, bu tenglik.
5 < 6 yoki 3 + a > 7 shaklidagi yozuv matematik iboralar emas, ular tengsizlikdir. [5, 242-bet]
Raqamli ifodalar
Faqat raqamlar va harakat belgilarini o'z ichiga olgan matematik ifodalar raqamli ifodalar deb ataladi.
1-sinfda ko'rib chiqilayotgan darslik ushbu tushunchalardan foydalanmaydi. Bolalar 2-sinfda aniq shaklda (ism bilan) raqamli ifoda bilan tanishadilar.Eng oddiy raqamli iboralar faqat qo'shish va ayirish belgilarini o'z ichiga oladi, masalan: 30 - 5 + 7; 45 + 3; 8 - 2 - 1 va hokazo. ko'rsatilgan amallarni bajarib, biz ifoda qiymatini olamiz. Masalan: 30 - 5 + 7 = 32, bu erda 32 — ifoda qiymati.
Boshlang'ich maktab matematikasi kursida bolalar tanishadigan ba'zi iboralar o'z nomlariga ega:
4 + 5 — miqdor; 6 - 5-farq;
7 • 6 — mahsulot; 63 : 7 — qism.
Ushbu iboralar har bir komponent uchun nomlarga ega: yig'indi komponentlari — atamalar; farq komponentlari — kamaytirilgan va ayiriladigan; mahsulot komponentlari — omillar; bo'linish komponentlari — dividend va bo'luvchi. Ushbu iboralar qiymatlarining nomlari ifoda nomiga to'g'ri keladi, masalan: summaning qiymati "sum" deb nomlanadi; xususiy qiymat "xususiy" deb nomlanadi va hokazo.
Raqamli ifodalarning keyingi turi birinchi bosqich harakatlarini (qo'shish va ayirish) va qavslarni o'z ichiga olgan iboralardir. Bolalar ular bilan 1-sinfda tanishadilar. Ushbu turdagi iboralar qavslar bilan ifodalarda harakatlarni bajarish tartibi qoidasi bilan bog'liq: qavs ichidagi harakatlar birinchi bo'lib amalga oshiriladi.
Buning ortidan qavssiz ikki bosqichning harakatlarini o'z ichiga olgan raqamli iboralar (qo'shish, ayirish, ko'paytirish va bo'lish) keladi. Ushbu turdagi iboralar barcha arifmetik amallarni qavssiz o'z ichiga olgan iboralarda harakatlarni bajarish tartibi qoidasi bilan bog'liq: ko'paytirish va bo'lish harakatlari qo'shish va ayirishdan oldin amalga oshiriladi. [5, 246-bet]
Raqamli iboralarning oxirgi turi-bu qavslar bilan ikki bosqichning harakatlarini o'z ichiga olgan iboralar. Ushbu turdagi iboralar barcha arifmetik amallar va qavslarni o'z ichiga olgan iboralarda harakatlarni bajarish tartibi qoidasi bilan bog'liq: avval qavs ichidagi harakatlar bajariladi, so'ngra ko'paytirish va bo'lish harakatlari, so'ngra qo'shish va ayirish harakatlari bajariladi.