Mavzu Dinamik makroiqtisodiy tahlil faniga kirish Reja

1 
Y= --------------- (a+I+G) 
1-b (1-t)
Bu yerda: 1 / (1-b(1-t) – yopiq iqtisodiyotda xarajatlar multiplikatori;
t – chegaraviy soliq stavkasi.
t =ΔY/ΔT
Bu yerda: ΔT – to‘lanadigan soliqlar miqdorining o‘sishi;
ΔY – daromadlarning o‘sishi. 
Progressiv 
soliq 
tizimi 
multiplikator 
samarasini 
yumshatadi 
va 
ishlab 
chiqarish 
hamda 
bandlilik 
darajalarini 
barqarorlashtiradi. 
Soliqqa 
tortish 
hisobga 
olingan 
holdagi 
xarajatlar 
multiplikatori 
soliqqa 
tortish hisobga olinmagan holdagi soliq multiplikatoridan ancha kichikroq 
miqdorga 
ega, 
chunki 
daromadlarga 
aylangan 
xarajatlarning 
bir 
qismi 
soliqlarga 
chegirilib, 
muomaladan 
chiqadi 
va 
maltiplikatsiya 
samarasini 
pasaytiradi. 
Bu 
ikkala 
formulani solishtirganda ham ko‘zga tashlanadi. 
Shuningdek ochiq iqtisodiyotda oshgan daromadlarning bir qismi importga 
yo‘naltirilishi 
oqibatida 
muomaladan 
chiqib 
ketishi 
tufayli 
multiplikator 
samarasi 
yopiq 
iqtisodiyotga 
nisbatan 
pastdir. 
Ochiq 
iqtisodiyotda 
davlat 
xarajatlari 
multiplikator 
va 
muvozanatli 
ishlab 
chiqarish 
hajmi 
quyidagi 
tenglamalar 
sistemasini 
echib 
topiladi: 
 
Y=C+I+G+Xn 
C=a+b(1-t) x Y 
Xn=g+m’Y 
Agarda (2) va (3) tenglamalarni asosiy makroiqtisodiy ayniyatga qo‘yib, 
echsak quyidagi echimga ega bo‘lamiz: 
1

---

Y= -------------------
1(1-b(1-t)+m’
(a+I+G+g)
Bu 
yerda: 
1 
/ 
1(1-b(1-t)+m’ 
ochiq iqtisodiyotda davlat xarajatlar 
multiplikatori. Muvozanatli daromadlar darajasiga soliqlarni kamaytinish ham 
multiplikativ 
ta’sir 
ko‘rsatadi. 
Soliqlar 
miqdorini 
ΔT 
ga 
kamaytirsak, 
tasarrufdagi daromad darajasi ΔT ga oshadi. Iste’mol xarajatlari mos tarzda 
ΔTx b (bu yerda b-iste’molga chegaraviy moyillik) miqdorga oshadi va u 
rejalashtirilgan 
xarajatlar 
egri 
chizig‘ini 
yuqoriga siljitadi, milliy ishlab 
chiqarish hajmini esa ΔU ga oshiradi. Soliq multiplikatsiya samarasi davlat xarajatlari 
singari soliqlarning bir marta o‘zgarishi oqibatida iste’molning bir necha bor 
o‘zgarishiga boqliq.