Мавзу: Металлар технологияси асослари

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

84 
11-jadval 
Tosh devorlar va tayyor temir-beton qurilmalardan yig‘iladigan 
binolarni qurish uchun qorishmalar tarkibi (hajmi bо‘yicha) 
Se
ment 
markasi 
Qorishmalar uchun tarkiblar 
200 
150 
100 
75 
50 
Sement-ohakli qorishmalar 
500 
400 
300 
200 
1:0,2:3 
1:0,1:2,5 
- 
- 
1:0,3:4 
1:0,2:3 
1:0, 
1:2,5 
1:0,5:5,5 
1:0,4:4,5 
1:0,2:3,4 
1:0,8:7 
1:0,5:5,5 
1:0,3:4 
1:0,1:2,5 
- 
1:0,9:8 
1:0,6:6 
1:0,3:4 
Sementli qorishmalar 
500 
400 
300 
200 
1:3 
1:2,5
- 
- 
1:4 
1:3 
1:2,5
- 
1:5,5 
1:4,5 
1:3 
- 
1:6 
1:5,5
1:4 
1:2,5 
- 
1:6 
1:4 
Sementli qorishmalarning plastikligini oshirish uchun ularning tarkibiga 
odatda sement massasi bо‘yicha 0,03-0,2% organik plastifikatorlar qо‘shiladi. 
Devorlarni panellar va yirik bloklardan tiklashda, qish sharoitlarida odatdagi 
g‘ishtdan terishda qorishmaning mustahkamlik bо‘yicha markasi loyihadagi 
tavsiyalarga muvofiq, shuningdek tashqi havo haroratini hisobga olib belgilanadi. 
Havoning kunlik о‘rtacha harorati- 3
0
S gacha bо‘lganda qorishma markasi yoz 
vaqtidagi markasining о‘zi qoldiriladi, - 4 dan 20
0
S gacha haroratda uning markasi 
bir daraja, - 20
0
S dan past haroratda ikki daraja oshiriladi. 
Devorlar g‘ishtdan muzlatish usulida terilganda qorishma harorati tashqi 
havo haroratiga bog‘liq bо‘ladi: 
Tashqi 
havo 
harorati, 
0
S 
10 gacha 
11dan - 
20 gacha
20 
dan past 
Qorishma 
harorati, 
0
S 
10 
15 
20 
Qorishmalarni issiq suv va isitilgan qum (ortig‘i bilan 60
0
S) ishlatib (kо‘pi 
bilan 80
0
S) isitilgan qorishma uzellarida tayyorlash lozim. Qorishmaning muzlash 
haroratini pasaytirish uchun uning tarkibiga qо‘shimcha - qorish suvi massasi 
bо‘yicha 5 % miqdorda natriy nitriti kiritish tavsiya qilinadi. 
Qorishma ish joyida qopqoqli isitilgan yashiklarda saqlanadi, havo harorati 
10
0
S dan past bо‘lmaganda yashikning tagi va devorlari orqali trubkali elektr 
isitgichlar bilan isitiladi.Tutib qolgan yoki muzlagan qorishmani qaynoq suv bilan 
isitish va ishlatish ma’n etiladi. Yozgi sharoitlarda ham, qishki sharoitlarda ham 
kо‘p qavatli yirik panelli binolarni tiklashda sement-qum pasta muvaffaqiyatli 

---

85 
ishlatiladi. Pasta tarkibi 1:1 (portlandsement: mayda qum) tayyor quruq 
aralashmalardan bevosita qurilish maydonchalarida tayyorlanadi.Sement-qum 
pastasini tayyorlashda muzlashga qarshi plastifikatsiyalovchi qо‘shimcha sifatida 
natriy nitrit eritmasi kiritiladi. Sementqum pastaning yupqa qatlami 28 kunlik 
bо‘lganda 40 MPa gacha mustahkamlikka ega bо‘ladi va panellarni puxta 
biriktiradi. Tashqi harorat - 10
0
S gacha qishki sharoitlarda natriy nitriti sement 
massasi bо‘yicha 5 % miqdorida, -20
0
S gacha haroratda 10 % qо‘shiladi. Oxirgi 
holda sement-qum pasta 28 kundan keyin 10 MPa ga yaqin mustahkamlikka ega 
bо‘ladi. Bahorda musbat haroratda uning qotishi davom etadi va mustahkamligi 
30-40 MPa ga yetadi.