Mavzu: tannarx aniqlashning normativ usuli va ogʻishishlar tahlili

Mehnat haqi xarajatlari chetlanishi.
Mehnatga haq toʻlash xarajatlari mehnat bahosi (stavkasi) va foydalanilgan mehnat miqdoridan kelib chiqib amalga oshiriladi.


Ish haqi stavkasi boʻyicha chetlanish
Ushbu chetlanish ish haqining kormativ va haqiqiy stavkasi oʻrtasidagi farq natijasida haqiqiy foyda kutilayotgan foydadan qanchalik farq qilishini aniqlash uchun ishlatiladi.


Mehnat unumdorligi boʻyicha chetlanish
Yehnat unumdorligi boʻyicha chetlanish ahsulot ishlab chiqarish uchun zarur boʻladigan kutilayotgan soatdan farq qiluvchi maʼlum soat miqdorining foydaga miqdoriy taʼsirini aniqlashda hisoblanadi.


Mehnat haqi boʻyicha umumiy chetlanish
Haqiqiy mahsulot ishlab chiqarish uchun normativ va haqiqiy mehnat haqi xarajatlari oʻrtasidagi farq.
Oʻzgaruvchan ishlab chiqarish xarajatlari chetlanishi
Ushbu chetlanishlar materiallar va mehnat haqi xaraatlariboʻysicha chetlanishlarga oʻxshash, shuningdek, ushbu toʻgʻri xarajatlar singari oʻzgaruvchan ustama xarajatlar faoliyat darajasi oʻzgarishi natijasida oʻzgaradi.


Oʻzgaruvchan ustama xarajatlar boʻyicha umumiy chetlanishlar
Bu mahsulot tannarxiga olib borilgan normativ oʻzgaruvchan ustama xarajatlar bilan haqiqiy oʻzgaruvchan ustama xarajatlar oʻrtasidagi farq.
Odatda, oʻzgaruvchan ishlab chiqarish ustama xarajatlari asosiy ishchilar ish vaqtiga muvofiq oʻzgaradi va shuning uchun ham umumiy oʻzgaruvchan ustama xarajatlar boʻyicha chetlanishlar quyidagi omilga koʻra yuzaga keladi:

• 
  haqiqiy xarajatlar rejadan farq qilsa;
  
• 
  asosiy ishlab chiqarish ishchilarining haqiqiy ish vaqti rejalashtirilganidan farq qilsa.
  

Bu quyidagi ikkita chetlanishlarni vujudga keltiradi:

• 
  xarajatlar boʻyicha chetlanishlar;
  
• 
  samaradorlik boʻyicha chetlanishlar.