Mavzu: tuproq tuzilishini aniqlash

Ish yuzasidan hisobotda ishning maqsadi, vazifasi yoziladi, erni ishlaydigan qishloq xo’jaligi mashinalari haqida qisqacha ma’lumot kelitiriladi va amalga oshirilgan ishlar bo’yicha ma’lumotlar yoritiladi.
AMALIY MASHG’ULOT №3
MAVZU: PAXTA DALASIDAGI BEGONA O’TLARNI HISOBLASH
Ishdan maqsad: Paxta dalasidagi begona o’tlarni hisoblashni o’rganish
Kerakli jihozlar: 1 m² maydonli yog’och ramka, begona o’tlarga oid plakatlar, gerbariylar.
Umumuy ma’lumotlar : Ekinlar orasida yovvoyi holda o’sadigan va ularning rivojlanishiga halaqit beradigan o’simliklar begona o’tlar deyiladi. Begona o’tlar ekinlarga katta zarar keltiradi. Ular erdagi oziq moddalarni o’zlashtirib tuproq unumdorligini kamaytirishga va ekinlarning normal o’sishiga xalaqit beradi.Masalan bo’z tikan bug’doyga nisbatan azotni 3 marta,kaliyni 5 marta ko’p o’zlashtiradi.
O’zbekistonda begona o’tlarning 72 oilaga mansub 841turi uchraydi.Ulardan 519t turi bir yillik,322 turi ko’p yillik begona o’tlar bo’lib o’simiklarga katta zarar keltiradi. Begona o’tlar yashovchanligi, oziqlanishi va ko’payushiga qarab quyidagi biologik guruhlarga bo’linadi. Oziqlanishiga qarab parazit va noparazit begona o’tlarga,shuningdek,biologik xsusiyatlariga qarab bir yillik,ikki yillik va ko’p yillik begona o’tlarga ajratiladi.
Ishni bajarish tartibi:Daladagi begona o’tlar ikki usulda ko’z bilan chamalab va aniq hisobga olinadi.
1. Begona o’tlarni ko`z bilan chamalab aniqlash oddiy usul bo’lib unda dalani begona o’t bilan bosganligi darajasi to’rt balli sistema bo’yicha belgilanadi.
1 ball-begona o’tlar juda kam, umumiy o’t qatlami 5% gacha .
11 ball-begona o’tlar kam,umumiy o’t qatlami 5 dan 25%gacha .
111ball – begona o’tlar ko’p, umumiy o’t qatlami 25%dan ko’p, lekin madaniy o’simlikdan kam.
1V ball – begona o’tlar juda ko’p,begona o’tlar madaniy o’simliklardan ko’p.
2.Begona o’tlarni aniq hisoblashda 1 m² li yog’och ramkadan foydalaniladi.Buning uchun paxta dalasini ikki diaganal bo’ylab 10-15 joyiga yog’och ramka qo’yib, ramka ichidagi begona o’tlar yulib olinadi va ularni turlarga ajratib sanaladi. 10-15 joyidagi ramkalardan olingan o’simliklar jamlanib 10 yoki 15 ga bo’linadi va 1m2 li erdagi begona o’tlarning o’rtacha soni aniqlanadi .
1m²dagi begona o’tlar soni aniqlangach uni 10000 m²ga ko’paytirilib, 1 gektar maydondagi o’tlar soni topiladi.
Vazifa: 1 m² maydondagi o’simliklar soni aniqlanib quyidagi jadvalni to’ldiring.

Olingan kvadratlar	O’simliklar soni,1 m^2 da		O’t bosish darajasi		O’t bosish darajasini baxolash 4 ball tizimi bo’yicha
	G’o’za o’simligi	Begona o’tlar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
O’rtacha 1-10