Mavzu. Uglevodorod xom ashyosini piroliz qilish jarayonlari

Piroliz mahsulotlarini ajratish blok sxemasi 

---

EP-300 piroliz qurilmasi texnologik sxemasi 
1 – issiqlik almashtirgichlar; 2 – bug’-yig’gich; 3 – toblash-bug’latish 
qurilmalari; 4 – pechlar; 5 – bug’ni qizdirgich; 6 – fraksiyalash kolonnasi; 7 – 
separator; 8 – otstoynik; 9 – bug’latish kolonnasi; 10 – separatorlar; 11 – 
kompressorlar; 
12 – ishqorli 
tozalash 
kolonnasi; 
13 
– 
quritgichlar; 
14 – demetanizator; 15 – sovutish qurilmasi; 16 – etan-etilen kolonnasi; 17 – 
gidrirlash reaktori; 18 – deetanizator; 19 – propan-propilen-kolonnasi; 20 – 
depropanizator; 21 – debutanizator; 22 – depentanizator 
6.3. Jarayonga ta’sir qiladigan omillar. Piroliz mahsulotlarini fraksiyalarga 
ajratish. Koks hosil bo’lishini oldini olish 
Jarayonga ta’sir qiladigan omillar quyidagilar: 
– kiruvchi xomashyo 
– harorat 
– kontakt vaqti 
– bosim 
Kiruvchi xomashyo omili 
Piroliz xom ashyosi, umuman olganda, uglevodorodlarning molekulyar 
og'irligi va tuzilishi bilan tavsiflanishi mumkin. Xom ashyoning molekulyar og'irligi 
qanchalik past bo'lsa, gazsimon piroliz mahsulotlarining rentabelligi shunchalik 
yuqori bo'ladi. Xom ashyoning molekulyar og'irligi oshishi bilan suyuq 
mahsulotlarning ulushi ortadi. Xom ashyoga qarab ba'zi piroliz mahsulotlarining 
odatda samaradorligi quyidagi jadvalda. 

---

Etanning pirolizi paytida etilenning eng yuqori unumi kuzatiladi; molekulyar 
og'irligi yuqori bo'lgan xom ashyoga - n-butanga o'tganda - etilenning unumi 
kamayadi va suyuq mahsulotlarning unumi ortadi. C
5
va undan yuqori 
uglevodorodlarni pirolizlash jarayonida piroliz mahsulotlarining unumi ko'p 
jihatdan uglevodorodlarning tuzilishiga bog'liq bo'ladi. 
Komponentlar 
Piroliz xomashyosi 
etan 
n-butan 
to’g’ridan-
to’g’ri 
haydalgan 
benzin 
atmosfera 
gazoyli 
Vodorod
3,5
1,3
1,0
0,7
Metan 
4,3
21,6
16,1
11,5
Atsetilen 
0,3
0,9
0,8
0,3
Etilen 
48,0
37,8
30,3
25,0
Etan 
39,4
5,1
3,5
3,4
Propilen 
1,3
17,3
14,9
14,5
Divinil 
1,1
3,6
5,2
5,1
Butenlar 
0,3
1,5
3,7
3,9
C
5
uglevodorodlari 
0,3
0,3
3,2
3,4
Benzol 
0,6
2,5
6,7
7,1
Og’ir smola 
0,1
0,6
5,2
9,1
Shunday qilib, to'g'ridan-to'g'ri haydalgan benzin, atmosfera gazoyli asosan 
quyidagi uglevodorodlar sinflaridan iborat: n-parafin, izo-parafin, naftenli va 
aromatik birikmalar saqlagan. Etilenning eng yuqori unumi n-parafinli 
uglevodorodlarning pirolizida kuzatiladi. 
Izoparafinli uglevodorodlarning pirolizi jarayonida maqsadli bo’lmagan 
mahsulot metanning eng yuqori unumi kuzatiladi. Divinilning eng yuqori unumi 
naftenik uglevodorodlarning pirolizida kuzatiladi. Sanoat piroliz sharoitida aromatik 
uglevodorodlar aromatik halqada termodinamik jihatdan barqaror bo'lib, yon 
guruhlarning bo'linishi yoki o'rnini bosish reaksiyalariga uchraydi.