Maxsus ta’lim vazirligi geografiya o`qitish metodikasi

Geografiya darslarini jihozlash. O‘quvchilar birinchi sinfdan boshlab tabiatni va tabiat bilan bog‘liq holda mehnat faoliyatini ekskursiyalar, predmetli darslar orqali, «O‘qish kitobi»- dan geografiya mazmunidagi matnlar hamda «Atrofimizdagi olam» darsligini o‘qish jarayonida bevosita kuzatishlar yoTi bilan oTganadilar. Bu mashg'ulotlarda o'quvchilaming fikrlash faoliyatini
tashkil qilishga yordam beruvchi har xil jihozlardan, ko'rgazma qurollardan foydalaniladi. Ko‘rgazmali qurollarga tabiiy yol haqiqiy obyektlar, ulaming mulyaji, surati, rasmi, sxemasi kirad O‘qitishda diafilm va kinofilmlar, teleko'rsatuvlar va o'qitishnin boshqa texnika vositalari muayyan maqsadni ko‘zlab qo‘llanilad
Tabiiy ko‘rgazmali qurollar. Tabiiy ko‘rgazmali qurolla jismlardir. Ular o'rganilayotgan material to‘g‘risida ancha to‘g‘r haqiqatga yaqin tasawurlar berib, bolalarda bevosita qabul qilis asosida geografiya tushunchalari hosil bolishiga imkon yaratad Shunga ko‘ra sinfda yoki geografiya xonasida jonli tabiatr o'rganish uchun har xil xona o'simliklari, shuningdek turaijoylardagi daraxtlarga xos bo'lgan shoxchalar, barglar, gullai meva va urug'lar bo'lishi zarur. Geografiya darslarida jonli tabiat burchagida o'stirilayotgan o'simliklardan, gerbariy va ekskur siyalardan olib kelingan o'simliklardan foydalaniladi. Tabia qo'ynida o'tkaziladigan darslarda va ekskursiyalarda tabii sharoitlardagi jonli tabiat obyektlaridan foydalaniladi.
Shuningdek, tabiiy obyektlardan hayvonlami o‘rganishda har foydalanish ma’qul. Garchi ko'pgina hayvonlami bolalarga sinfd (jonli tabiat burchagida) ko'rsatish mumkin boTsa har ekskursiyalar uyushtirishga e’tibor berish kerak bo'ladi, chunk bunda o'quvchilar faqat ulaming tashqi ko'rinishinigina emas balki xarakterli harakatlari va xulq-atvorlari bilan ham tanishis imkoniyatiga ega bo'ladilar. Tirik hayvonlar bo'lmaganda ulamin chuchelalari (tulumlari), mulyajlari yoki fotosuratlari va rasmlari dan foydalanish mumkin. Biroq tirik hayvonlami tabiiy sharoitlard ko‘rsatuvchi kinofilmlar o'quvchilaiga ancha haqiqiy tasawurlarr beradi.
Jonsiz tabiatni o‘iganishda ham tabiiy tarqatma material, masalar har xil rangdagi granit, sluda, kvars, dala shpati, loy, qum, kalsi (bor, marmar, ohaktosh), tuz (o‘g‘itlash uchun), tosh tuzi va kali tuzi, toshko‘mir, temir, mis rudalarining namunalari, shuningdek metallar hamda qotishmalar (temir, cho'yan, po‘lat, alumini} birinj), tuproq namunalari va boshqalar bo'lishi kerak.
Bolalarda bevosita qabul qilish mumkin bo'lmagan tabiat jismlai va hodisalari to‘g‘risida aniq va to‘g‘ri tasawurlar hosil qilish uchui ko'rgazmali qurollardan keng foydalaniladi. Geografiya kursir o'rganish uchun zamr bo'lgan ko'plab ko'rsatuv jihozlari maxsu do'konlarda sotiladi.Chunonchi 3-4- sinflarda geografiyar o'rganish uchun «Jonajon o'lka tabiati» turkumidagi jadvallar cho
etilgan. Geografiya bo‘yicha devoriy o‘lkashunoslik suratlaridan, shuningdek, zoologiya bo‘yicha ham jadvallardan foydalanish mumkin, ular tabiatning o'lkashunoslik obyektlari to'g'risida tasawur va tushunchalami shakllantirishga yordam beradi.

1. 
   4- sinflarda bosma rasmlari, ulami ifodalovchi matnlari, hamda savol-topshiriqlari bo'lgan «Kundalik kuzatish daftari»dan foydalanish zarur. «Kundalik kuzatish daftari» bilan o‘quvchilar faqat sinfdagina emas, balki uyda ham ishlaydilar. Kundalikdagi yozuvlar o'quvchilarga o‘z kuzatishlarini tahlil qilishga, tabiat hodisalari o'rtasidagi sabab-bog‘lanishlarni, shuningdek, odamlar mehnatining tabiat bilan o‘zaro aloqasini aniqlashga yordam beradi. /_ Xarita va globus. O‘quvchilar 4- sinfda xarita va globus to‘g‘risida dastlabki tasawurlami oladilar, shuning uchun sinfda O‘zbekiston Respublikasiining tabiiy xaritasi, yarim sharlar tabiiy xaritasi, tabiiy zonalar xaritasi, foydali qazilmalar xaritasi bo'lishi kerak. Shuningdek, atrof joyning shartli belgilariga ega bo'lgan yirik masshtabli plani va o‘quvchilar yashayotgan hamda o'qiyotgan shahar yoki qishloqning planidan ham foydalaniladi. O^lquv- chilarning sinfda va uyda individual ishlashlariga mo'ljallangan «Bizning vatanimiz» atlasi, shuningdek, 4- sinf uchun kontur kartalar to'plamii keng qo'llaniladi. Sinfdagi ishda diametri 42,5 sm li globusdan, indiviudal ishda esa diametri 15 sm li globusdan foydalaniladi^