Metodologiyasi

ijtimoiy falsafa —
zamonaviy jamiyatning tuzilishi va vazi- 
faviy xususiyatlaridagi umumiylikni o‘rganadi va ayni vaqtda 
yangi va eng tarixning nazariy asoslarini yaratishda asosiy o‘rin 
tutadi;
tarix falsafasi —
umumjahon tarixiy jarayonlaridagi umumiy 
mantiqiylikni o‘rganadi, tarixiy jarayon nazariyasi uchun ilmiy 
dunyoqarash asoslarini yaratadi.
Tarix fanining ijtimoiy vazifalari 
— tarix fani o'zining aso­
siy maqsadiga erishish jarayonida: 1. Haqiqiy ijtimoiy o‘z-o‘zini 
anglashni shakllantirish 2. Qaror topgan jamiyatning taraqqiyoti- 
ni oldindan ko‘ra bilish. 3. Jamiyat taraqqiyoti va uning ichki so­
halari va jarayonlarini boshqarish kabilar uchun ilmiy shart-sha­
roitlar yaratadi.
Tarix fanining sohalari 
— tarix fani tarixiy bilishning shakli 
yoki fanning predmetiga asoslangan holda ikki sohaga bo‘linadi: 
Tarix fanining asosiy sohalari.
Yordamchi tarix fani sohalari.
Yordamchi tarix fani sohalari tarixiy jarayonlarni o‘rgan- 
maydi, ular tarix fanining asosiy sohalarini tadqiq etish jarayo­
ni uchun ilmiy-bilish xususiyatiga ega bo‘lgan shart-sharoitlarni 
yaratib berib, umumiy yordamchi tarix fani sohalari hamda max- 
sus yordamchi tarix fani sohalariga bo‘linadi:
Umumiy yordamchi tarix fani sohalari:
tarix fani metodologiyasi. 
/
tarixiy bibliografiya.

---

tarixshunoslik (umumiy va muammoviy tarixshunoslik so- 
halariga bo‘linadi:
umumiy - tarixi fanining tarixini o‘rganadi. 
muammoviy — tadqiq etilayotgan ilmiy muammoning o‘rgan- 
ilishi tarixini hamda uning o‘rganilishi darajasini aniqlab beradi).
Manbashunoslik — umumiy va maxsus manbashunoslik tar- 
moqlariga bolinadi:
Umumiy manbashunoslik — tarixiy manbalarning shakllari, 
mohiyati va tarixni o‘rganishdagi vazifalarini, shuningdek, ular­
ning o'rganish metodlarini o‘rganadi.
Maxsus manbashunoslik fanlari alohida xususiyatga ega 
bo‘lgan tarixiy manbalarni o‘rganadi va ularga quyidagilar kiradi: 
Sfragistika — muhrlarni o‘rganuvchi yordamchi tarix fani so­
hasi, muhrshunoslik.
Geraldika - gerblarni o‘rganuvchi yordamchi tarix fani soha­
si, gerbshunoslik. Qarang: Gerladika
Numizmatika — tangalar va ularning tarixini o‘rganuvchi yor­
damchi tarix fani sohasi, tangashunoslik. Qarang: numizmatika.