Microsoft Word isajon sulton ozod ziyouz com doc

 
Oнқaдaр нургa тўлибмaн oсмoнгa сиғмaдим,
Тoқи aршу курсию лaвҳу жинoнгa сиғмaдим.
 
Жaннaту кaвсaр мaнaм, ҳaм дўзaxу сaқaр мaнaм,
Бир ўзумдурмaн бу дaм, ҳaфт oсмoнгa сиғмaдим.
19
* * * 
Одамлар орасида Дилоромни орзу қилмаган, унинг шарофатидан 
баҳраманд бўлишни истамаган бирон киши бормиди? 
У малак ҳар каснинг орзуси эди. Уни мен ҳам орзулар эдим. 
Орзулар ўзгариш хусусиятига эгадирлар. Шу сабаб, у аввал 
орзуим, кейин ҳавасим, сўнг армоним бўлди. Ундан ҳам кейин эса 
пушаймоним, ҳасратим, надоматимга айланиб, тақдиримнинг 
кенгликларида тош қоя каби бир ўзи қолиб кетди. 
Билсанг, ҳаётимизнинг кунлари қушларга айланиб, тоғларнинг 
ортига, жаннатмакон водийларга учиб кетадилар.
Дилором ана ўша ёқлардан келган эди. 
Дилимнинг туб-тубида кўр махлуқларга ўхшаган надоматларим 
бор... улардан баҳс этсам, биров маломат қилмас деган милт-милт 
умидим бор.
Юрагимнинг тублари – денгизнинг тублари кабидир. У ерда 
орзуларим ва истакларим наҳанглар каби сузиб юрадилар. Етишиб 
бўлмас туйғулар чиғаноқлар шаклига кирганлар – бирини олиб 
қулоғимга тутсам, ўша орзу-ҳаваслардан сўйлай бошлайди. 
Билсанг, ҳавасда армонга айланиш хусусияти бор. Армон ҳам 
шундоқ қолмайди, у афсусга
, 
афсус пушаймонга, пушаймон ҳасратга, 
19
Бобораҳим Машраб. 

---

Исажон Султон. Озод (роман) 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
65
ҳасрат эса надоматга айланади. Орзу кабутар бўлиб ер юзидан парвоз 
қилса, армон қумри каби чах-чахлайди. Афсус тутун жисмидан 
бўлади, аччиқ тутун каби ўраб келади қалбни. Пушаймон сафро 
жинсидан, надомат эса заҳардир. Бир-биридан само ва замин каби 
узоқ нарсалардир булар. 
Жаннатмакон 
водийлар 
дедим... 
балки 
жаннатларнинг 
водийларидандир? Қайдам, у ҳақиқатларни кўришдан ожизман. 
Тасаввурим басирлик сўқмоқларида қоқилиб-суқилиб йўл излайди, 
барибир ўз сўқмоғини тополмайди. 
Дилором ҳақиқатан ҳам онадан туғилганмиди ёки уни шамоллар 
опкелиб, Ойдинкўл соҳилига авайлаб қўйиб кетишганми? Улар – 
бепоён кенгликларнинг фаслларни ўзгартирувчи ҳайбат шамоллари 
эмасмиди? Ўша ойдин кечада, майсалар бу чақалоқнинг дудоғига 
шудрингларини тутишмаганмиди? Бу чақалоқнинг каромат эканини 
биров билди, биров билмади, бироқ Мингларнинг тақдири ўзгариб 
кетганидан кейин, ҳамма гап нимадалигини тушуниб қолди. 
Сен ҳам англаяпсанми? Дилором – тақдирларни ўзгартирувчи эди.
Эй ёронлар, бир мард бормики орангизда, мени ўлдириб, 
кулимнинг ярмини дарёга, қолган ярмини тоғу тошга сочиб ташласа? 
Унга эришиб бўлмаслигини аввалбошдан билган эдим, неки гўзаллик 
бор – бари Дилоромга интилаётганини ҳам кўриб турардим... 
Мевалию 
мевасиз 
дарахтларнинг 
шохлари 
силкина-силкина 
Дилоромга интилишарди, сув ёқасига келса, балиқчалар сузиб ёнига 
келишарди, ҳайвонлар оёғига бошларини суйкаб эркаланишарди, у 
бор жойда ҳамма ўзининг қисматидан рози бўлиб қоларди: майса 
майсалигидан, ёмғир ёмғирлигидан, қуш қушлигидан. 
Уни кўрсам ўзлигим эсимдан чиқар, ҳуд-беҳудлигимни 
фарқлолмас даражага келар, унга ғарқ бўлиб кетардим! Унинг 
зуҳуротларинию мўъжизаларини янада теранроқ кўрай дея кўзимга 
мил тортган эдим. 
Ҳозир аниқ биламан: агар Дилором юрагимнинг қоронғи 
кенгликларидан лола каби униб чиқса-ю, “Тургин ва кўзингни очгин” 
деса, кўзларим яна кўра бошлайди. Аммо шу ҳолимда, кўзим 
очиқлигидан кўра кўпроқ нарсаларни кўраётганим учун ҳам 
Тангримнинг кўриш иноятига қайтишдан йироқман.

---

Исажон Султон. Озод (роман) 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
66
* * * 
Эй болам, сенга яна бир гап айтаман.
Билсанг, тупроқ турли-турли, қатлам-қатламдир. Тупроқдан 
кейин майда тош қатлами бошланади, ана шу қатламларнинг ҳар 
бирида бир дунё одам ётади, сен ҳозир фақат юза қисмни 
кўрмоқдасан, холос. 
Янада чуқурроқ тушилса-чи? 
Яна ҳам чуқурроқ тушилса... тупроқларнинг қатламлари тобора 
қалинлашиб-зичлашиб боради, ниҳоят, тошлар қисми ҳам тугагач, 
мутлақ қоронғиликларнинг тубсиз дарёлари бошланади. У ер ости 
дарёларида ёруғ дунё нималигини билмайдиган ғалати махлуқлар 
яшайдилар. Улар ҳаммасининг кўзи кўр.
Билиб ол, ана шу дарёларнинг тубларидан ҳам инсон боласининг 
овозлари келади. Элас-элас инграшлар, ожиз оҳу фарёдлар... 
Ундан ҳам тубда нима борлигини билмайман, ер ости 
дарёларининг тубларида янада ҳайбатли сирлар бор. Улардан хабар 
топган одам боласи чидаёлмайди деб тахмин қиламан. Уларни билиб 
олган одам боласи бошқа нарсага... балки туби йўқ дарёларнинг кўр 
махлуқларига айланиб кетса ҳам ажабмас. 
Яна бир нарсани айтайми? Шулар ҳам Дилоромни билишади, 
унинг иноятини орзу қила-қила азобланишади. 
Ана шу ҳодисотларнинг энг устида истиқомат қилади одам 
боласи. Уйим-жойим, болам-чақам, юртим-тупроғим деган жон зоти 
борки, шу кичик қатламда – тубсиз дарёларнинг устидаю бепоён 
осмоннинг остида, кичкина юзада ҳаёт кечиради. Сўнгра кимлардир 
уларни ё кўкларга – кўм-кўк самоларнинг нарёғига ёхуд ер остига – 
қора дарёларнинг тубига мажбуран олиб кетадилар. 
Ҳа, агар янада чуқурроқ тушилса... хоинлар, мардудлар ва 
муртадларнинг маконлари бошланади. 
Менинг ҳассам Мусо пайғамбарнинг ҳассаси каби, уни тошга 
урсам – тош ёрилади, кишилар жонланади, улар ҳам йиғлаб-сиқтаб, ўз 
надоматларидан айта бошлайдилар. Шулардан бири – Хоин. Унинг 

---

Исажон Султон. Озод (роман) 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
67
ҳам айтари бор, истасанг ўзинг тингла – зеро, мен унинг сўзини 
тинглашдан безорман.