Microsoft Word +++Jinoyat huquqi Umum. Rustambayev 2006. doc

Sharhlash usuliga ko‘ra gramatik (filologik) sharhlash, sistematik 
sharhlash, tarixiy sharhlash, mantiqiy sharhlash kabi turlarga bo‘linadi.
Grammatik (filologik) sharhlashda qonun normalari adabiy til 
me’yorlari asosida sharhlanadi. Bunda qonun normalari grammatik, 
sintaktik, etimologik qoidalar asosida tushuntiriladi. Masalan, Oliy Sud 
Plenumining “Kontrabanda va bojxona qoidalarini buzish to‘g‘risidagi 
ishlar bo‘yicha sud amaliyoti haqida”gi 1996 yil 27 fevraldagi 2-sonli 
qarorida Jinoyat kodeksi 246- va 182-moddalari dispozitsiyasida nazarda 
tutilgan ashyolarni, tovar va boshqa qimmatliklarni bojxona nazoratidan 
chetlab, O‘zbekiston bojxona chegarasidan qonunga xilof ravishda 
o‘tkazish deganda nimalarning tushunilishi lozimligi sharhlab berilgan.

---

60 
Tizimli sharhlash qonunning turli normalarini boshqa qonunlari 
bilan taqqoslab va izohlanadigan normaning qonunchilik tizimidagi, 
amaldagi jinoyat qonunidagi tutgan o‘rni mazmunan tushuntiriladi va 
boshqa qonun normalaridan farqlari ko‘rsatiladi. Masalan, sodir etilgan 
jinoyat natijasida badanga og‘ir shikast yetkazilgan bo‘lsa, qilmishni 
Jinoyat kodeksining qaysi moddasi bilan kvalifikatsiya qilish lozimligini 
aniqlash uchun tizimli sharhlash, ya’ni Jinoyat kodeksining 104, 106, 107, 
108 va boshqa qator moddalari qiyosiy tahlil qilinishi zarur bo‘ladi. 
Tarixiy sharhlash huquq normasi qabul qilingan davlatda mavjud 
bo‘lgan ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy vaziyat, ushbu huquq normasining 
qabul qilinishiga sabab bo‘lgan holatlarni aniqlashga qaratiladi. Bunda 
amaldagi qonunning ma’nosi, tarixan mazkur normani ishlab chiqish va 
qo‘llash bilan bog‘liq materiallar asosida, shuningdek, uning ilgarigi 
ko‘rinishlari bilan taqqoslanadi. 
Mantiqiy sharhlash. Har qanday sharhlash mantiq qoidalari asosida 
sharhlanadi.