Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

1.2. Moliya tizimi 
Ma’lumki, jamiyatning moliyasi muayyan tizimni hosil etadi. Bularga 
moliya obyekti, moliya subyekti, moliya munosabatlari, moliya 
mexanizmi, moliya siyosati va moliya institutlari kiradi. Quyidagi 
ularning ta’rifini keltiramiz. 
Moliya obyekti – moliya resursi bo‘lib, turli pul fondlaridan iborat. 
Bu fondlarni barcha iqtisodiyot subyektlari o‘z daromadi – tushumi 
hisobidan shakllantiradi, ular hisobidan xarajatlarini moliyalashtiradi. 
Moliya subyekti – moliya munosabatlarining ishtirokchilari bo‘lib, 
firmalar, xonadonlar, davlat va nodavlat idoralaridan iborat. Bular yuridik 
va jismoniy shaxslar hisoblanadi.
Moliya munosabatlari – iqtisodiyot subyektlarining moliya 
resurslari xususidagi o‘zaro aloqalari. Bu aloqalar YAIM va milliy 
boylikni taqsimlab ishlatish jarayonida yuzaga keladi. 
Moliya mexanizmi – turli moliya vositalari bo‘lib, soliq, subsidiya, 
subvensiya, transfert, jarima, dotatsiya, sanatsiya, moliyaviy me’yorlar va 
boshqalardan iborat. Bular iqtisodiy faollikni rag‘batlantirish yoki 
iqtisodiy noshudlikni jazolash uchun qo‘llaniladi. Shuningdek, ular 
vositasida ijtimoiy yordam amalga oshiriladi. 

---

 379
Moliya siyosati – iqtisodiyot subyektining moliyaviy resurslarni 
topish, ularni taqsimlash va sarflashga oid yo‘l-yo‘riqlari va sa’y-
harakatlarining majmuidir. O‘z moliyaviy siyosatini faqat davlat emas, 
balki firmalar va xonadonlar ham yurgizadi va bunda subyektlar o‘z 
manfaatlaridan kelib chiqadi. 
Moliya institutlari – bular moliya aloqalarini amalga oshiruvchi va 
moliya infratuzilmasini tashkil etuvchi kompaniyalar, firmalar, banklar 
hamda davlat idora va tashkilotlaridan iborat. 
Moliya tizimining barcha bo‘g‘inlari bir-birini taqozo etgan holda 
amal qiladi. Moliya turli darajada amal qiladi: 
1. Mikromoliya – bu firmalar va xonadonlar, nodavlat va jamoat 
tashkilotlaridagi moliya, moliya tizimining boshlang‘ich va asosiy 
bo‘g‘ini hisoblanadi.