Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

Jahon bozori – bu dunyo mamlakatlari o‘rtasidagi savdo-sotiq 
munosabati. Bu bozorda taraqqiyot darajasi, binobarin tovar ishlab 
chiqarish salohiyati har xil mamlakatlar qatnashadi. Ulardan biri tayyor 
mahsulotlar yetkazib bersa, boshqasi xom ashyo va yoqilg‘i kabi 
resurslarni bozorga chiqaradi. Jahon bozori o‘zining uchta belgisi bilan 
ajralib turadi. Birinchidan, bu bozorda barcha tovarlar emas, balki 
saylangan, ya’ni ko‘pchilik uchun zarur tovarlar (masalan, neft, gaz, 
ko‘mir, yog‘och, metall, paxta, don, jun va boshqalar) oldi-sotdisi yuz 
beradi. Ikkinchidan, bu bozorda iste’molchilarning o‘zi, ya’ni aholi 
xaridor sifatida qatnashmaydi. Bu vazifani savdo firmalari bajaradi. 
Uchinchidan, bu bozorda tovarlar ulgurjiga sotiladi. Jahon bozori xalqaro 
birjalar va savdo-sotiq tashkilotlari faoliyatida namoyon bo‘ladi. 
Jahon bozorining hajmi turli mamlakatlardagi ishlab chiqarish 
ko‘lamiga va uning naqadar ixtisoslashuviga, ya’ni bozorga tovar 
yetkazib berishiga bog‘liq bo‘ladi. Odatda jahon ishlab chiqarishining 
o‘sishi bilan jahon bozorining ko‘lami ham kengayib boradi. 
3. Bozor infratuzilmasi 
Bozordagi iqtisodiy aloqalarda ko‘pchilikdan iborat subyektlar 
qatnashadi. Bu aloqalar g‘oyat xilma-xil bo‘lib, murakkab kechadi, bular 
bevosita aloqalar va bilvosita aloqalardir. Bevosita bozor munosabati 
paydo bo‘lganda, sotuvchi va xaridor bir-biri bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa 
o‘rnatadi, bu yerda hech kim ular o‘rtasida vositachilik qilmaydi. 
Bilvosita bozor munosabati yuz berganda, sotuvchi va xaridor o‘rtasidagi 
aloqalar vositachilar orqali o‘rnatiladi. Ular oldi-sotdi sohasida bozor 
ishtirokchilariga o‘z xizmatini ko‘rsatadilar, bu infratuzilma xizmati 
bo‘ladi. 
Bozor infratuzilmasi bozor aloqalarini o‘rnatishda ishtirok 
etuvchi, ya’ni sotuvchilar va xaridorlarga xizmat ko‘rsatuvchi