Microsoft Word Материал резина lotin

O‘simliklardan olinadigan tolalar. O‘simliklardan olinadigan asosiy tolali 
materiallarning negizini, qator sun’iy materiallar singari, sellyuloza tashkil qiladi. 
O‘simliklardan olinadigan tolali materiallar (va ularning hosilalari) atrof-muhitdan 
namlikni singdirish qobiliyati bilan ajralib turadi. Tolali materialdagi namlik 
miqdori havodagi nisbiy namlik nisbatiga bog‘liq bo‘ladi. Havo harorati 20 ± 5
o
C 
daraja bo‘lganda, nisbiy namlikning 65 ± 5
o
C bo‘lishi me’yoriy holat sifatida qabul 
qilinadi. Tolalarning namlikni saqlab turish xususiyatining o‘zgarishi ularning 
fizikaviy-mexanik xossalariga ta’sir ko‘rsatadi. Paxta tarkibida namlik ortishi bilan 
paxta tolalarining pishiqligi ham ortadi. Maksimal pishiqlik havo nisbiy 
namligining 70-80 % ga mos keladi; bundan so‘ng pishiqlik ancha kamayadi. 
Paxtaning me’riy sharoitlarda namlik saqlashi 7-8 % tashkil qiladi. Namlik 
ortishi bilan zihirning pishiqligi ham ortadi, nisbiy namlik 70 % bo‘lganda, bu 
ko‘rsatkich ayniqsa salmoqli bo‘ladi. Zig‘ir tolalarining tarkibida 12 % namlik 
bo‘lishi me’riy holat hisoblanadi.
Mineral tolalar. Asbest – kelib chiqishi mineral bo‘lgan tolali material, uning 
namligi - 2-3 %. Zmeeviksimon yoki xrizolit asbest, ya’ni suvli magniy silikat 
muhim ahamiyatga ega. Asbest eshilishi natijasida pishiqligining yarmini 

---

150 
yo‘qotadi. Asbest o‘tga chidamli, issiqlik o‘tkazmaydigan, ishqorga bardoshli 
material sifatida qimmatli texnikaviy xossalarga ega. Asbest ingichka tolalar 
sifatida tilinsa va 15-20 % paxta bilan aralashtirilsa, yigirilgan ip sifatida qayta 
ishlanishi mumkin. Asbestning to‘qimachilik navlari tolasining uzunligi 9-15 
mm.ni tashkil qiladi. Kalta tolali asbest (1-9 mm) paronitga qo‘shimcha va issiqqa 
chidamli ebonitni tayyorlash uchun aralashmalarda ishlatiladi. Asbest matolar va 
yigirilgan iplar issiqqa chidamli texnikaviy buyumlar, bug‘ o‘tkazuvchi rukavalar 
va transport lentlarining ayrim turlarini ishlab chiqarishda qo‘llaniladi.