Microsoft Word Меҳнат лотинда о м doc

yetkazilgan shikast uchun tovon to‘laydi. 
Bir marta beriladigan nafaqa miqdori jamoa shartnomasi (bitimi) bilan 
belgilanadi va jabrlanuvchining bir yillik maoshidan kam bo‘lmasligi 
lozim. 
Agar xodim davolanish, protez qo‘ydirish va tibbiy hamda ijtimoiy 
yordamning boshqa turlariga muhtoj bo‘lsa, korxona jabrlangan xodimga 
bu tadbirlar bilan bog‘liq xarajatlarni to‘laydi, shuningdek jabrlanuv- 

---

147 
chining kasbini o‘zgartirib qayta tayyorlanishini va tibbiy xulosaga 
muvofiq ishga joylashishini ta’minlaydi yoki ana shu maqsadlar uchun 
ketadigan xarajatlarni qoplaydi. 
Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisa oqibatida xodim vafot etgan 
taqdirda korxona tegishli huquqqa ega bo‘lgan shaxslarga moddiy ziyonni 
O‘zbekiston Respublikasi qonunlarida belgilangan tartib va miqdorlarda 
qoplaydi, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 
belgilab qo‘yadigan miqdorda bir marta beriladigan nafaqa to‘laydi. 
Mehnat kodeksining 194 - moddasiga muvofiq xodimning sog‘lig‘iga 
shikast yetkazilganligi yoki uning vafoti munosabati bilan ish beruvchi 
tomonidan bir yo‘la beriladigan nafaqaning miqdori jamoa shartnomasida, 
agar bunday shartnoma tuzilmagan bo‘lsa, — ish beruvchi bilan kasaba 
uyushmasi qo‘mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi o‘rtasidagi 
kelishuvga binoan belgilanadi. 
Bunda xodimning sog‘lig‘iga shikast yetkazilganligi munosabati 
bilan bir yo‘la beriladigan nafaqaning miqdori jabrlanuvchining yillik ish 
haqidan, xodimning vafoti munosabati bilan bir yo‘la beriladigan 
nafaqaning miqdori esa, marhumning olti yillik o‘rtacha ish haqidan kam 
bo‘lishi mumkin emas. 
Qonun mehnatni muhofaza qilish borasida barcha majburiyatlarni 
faqatgina ish beruvchiga yuklab qo‘ymasdan, o‘z navbatida xodimga ham 
bu borada majburiyatlar yuklagan. Jumladan, Mehnat kodeksining 176-
moddasiga muvofiq, xodim o‘z mehnat vazifalarini halol, vijdonan 
bajarishi, mehnat intizomiga rioya qilishi, ish beruvchining qonuniy 
farmoyishlarini o‘z vaqtida va aniq bajarishi, texnologiya intizomiga, 
mehnat muhofazasi, texnika xavfsizligi va ishlab chiqarish sanitariyasi 
talablariga rioya qilishi, ish beruvchining mol-mulkini avaylab-asrashi 
shart. 
Xodimning mehnat vazifalari ichki tartib-qoidalarida, intizom 
to‘g‘risidagi ustav va nizomlarda, korxonada qabul qilinadigan lokal 
hujjatlarda (jamoa shartnomalarida, yo‘riqnomalar va hokazolarda), 
mehnat shartnomasida aniq belgilab qo‘yiladi. 
Mehnatni muhofaza qilish normalari va qoidalari deganda, ishlab 
chiqarishda baxtsiz hodisalar yuz berishini, xodimlarning kasb 
kasalliklariga chalinishini oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar, 
talablar, muayyan taqiqlar yig‘indisi tushuniladi. Keng ma’noda mehnat 
muhofazasi qoidalari texnika xavfsizligi qoidalari hamda ishlab 

---

148 
chiqarish sanitariyasi qoidalarini ham qamrab oladi. Chunki ularning ham 
maqsadi baxtsiz hodisalar va kasalliklarni oldini olishdan iborat. 
Texnika xavfsizligi qoidalari deganda, muayyan mashinalar, 
uskunalar, asboblar, binolar yoki boshqa ishlab chiqarish obyektlaridan 
foydalanish, ularni ekspluatatsiya qilish paytida qat’iy bajarilishi lozim 
bo‘lgan talablar tushunilmog‘i lozim. Texnika xavfsizligiga oid qoidalar 
o‘z ichiga inson salomatligi uchun xavf-xatar tug‘diradigan mashinalar, 
ularning uzellari va bloklarini to‘siqlar bilan himoyalash, xavf-xatar 
to‘g‘risida yozuvli, yorug‘lik yoki tovush chiqaruvchi ogohlantirish 
belgilarining qo‘yilishi, favqulodda holatlar yuz berganda ularni 
to‘xtatish, xavfni bartaraf etish choralarining ko‘rilganligi, kimyoviy, 
fiziologik-biologik va boshqa aktiv moddalar bilan xavf-xatar manbai 
sanaluvchi boshqa obyektlar bilan ishlashning qat’iy qoidalari 
belgilanganligi va hokazolarni qamrab oladi.