Microsoft Word qaynona ahmad lutfi lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
16
Qaynonam bularni gapirib bo‘lgach, kerishib: 
— Eh-he, qayda qoldi u eski qaynonalik davri. Shunday holat yuz bersa, eri bor demay qozonni 
naq boshiga kiygizib qo‘yadi. Bunday holatlar bo‘lib turadi, bolam. Qani yeylik, bo‘lar ish bo‘libdi.
Bu yerda bir anglashilmovchilik borga o‘xshaydi. Chunki ovqat pishishi bilan mazasini tatib 
qo‘ygan edim. Yaxshi edi. Balki qaynonam kunduzi aytgan gaplariga pushaymon bo‘lganmikin? 
Menga gap tegmasligi uchun bunday insoniylik namunasini ko‘rsatayotganmikin? Tun bo‘yi bunday 
savollar menga tinchlik bermadi. Biroq saharda idish tovoqlarga qarar ekanman, turgan joyimda qotib 
qoldim. Men kuygan qozonni yaxshilab yuvmagan ekanman. Qozon ichida qolib ketgan kuyik 
qoldiqlari bir qoshiq bilan yaxshilab qirib olingan edi. O‘zimcha o‘yladim: ovqatdan o‘z-o‘zidan kuyik 
hidi kelsa, kuygan qozonni birov tozalab qo‘ysa... Buning mohiyatiga aql yetmaslik uchun ahmoq 
bo‘lish kerak xolos. Tishimni tishimga qo‘yib, sabr qildim. Ovozimni chiqarmadim.
Oradan bir necha kun o‘tdi. Kunduzlari menga dushmandek tashlanadigan qaynonam, o‘g‘lining 
yonida onamdek mehribon edi. Uning bu munofqiligi menga shunday alam qilardiki, bir necha bor bu 
ishini yuziga aytmoqchi bo‘ldim. Uni sharmanda qilib ichimni bo‘shatib yengil tortay dedimu, o‘zimni 
tiydim. Kunlarim shu zaylda xafagarchilik bilan o‘tdi. Erim so‘raganda «tobim yo‘q» dedim. Ishondi, 
surishtirib o‘tirmadi. Bir kuni kayfiyatim yaxshi edi, to‘planib qolgan kirlarni yuvayotgan edim. 
Charchab dam olgan kezlarim daraxtdagi qushlarni tomosha qilardim. Bu orada ikki chumchuq urishib 
qoldi. osmonda bir-biriga urilib, keyin novdadan uzilib yerga tushgan ikki olmadek, yerga tap etib 
tushardi. Yerda ham go‘yoki, bir-birini yer edi. Atrofida boshqa qushlar chug‘urlashib ularga qo‘shilar, 
ehtimol ularni ajratmoq bo‘lib aralashar edilar. bu orada to‘dadan ajragan ikki qush yana osmonga 
ko‘tarilin yonma yon uchib urushar edilar. Shu qushlarning ham bir-biriga shu qadar shafqatsiz 
ekanliklari meni hayron qoldirdi. Ular nimani talashadi? Axir bu dunyo ularniki emas-ku? Yuvgan 
kirlarni qurishi uchun dorga osib quriganlarini yig‘ar edim. Qaynonamning kiyimlarini diqqat bilan 
yuvib daraxt ostiga osgan edim. Bir mahal qarasam, qushlar iflos qilibdi. Darhol qayta yuvishga 
kirishdim. Agar bu holdan voqif bo‘lsa qaynonam yana allanimalar deb yulib olishi aniq edi. Qayrilib 
ikki qadam yurib yurmay uning yoqimsiz ovozidan cho‘chib tushdim. Derazadan baqirardi: 
— Kazbon, ko‘ylagimni nega oldingiz.
Yolg‘on gapirgim kelmadi. Hojat ham yo‘q edi. Tabiiy hol deb o‘yladim.
— Qush iflos qilib qo‘yibdi. Boshqadan yuvmoqchiman.
— Daraxt ostiga ossangiz qush iflos qiladi-da, chang tushadi. Boshqa bo‘ladi. Nega o‘zingiznikini 
u yerga emas, ochiq joyga ildingiz. Tabiiy, xonim afandining liboslari toza, bizniki esa ne bo‘lsa 
bo‘lsin.
Qaynonam yana shunga o‘xshash so‘zlar bilan o‘yib oldi. So‘ngra: 
— Onangiz o‘rnida onangizman. Lekin siz onangizdek ko‘rmaysiz, uni hurmat qilgandek 
qilmaysiz. Buning uchun hali Alloh huzurida javob berasiz, Allohdan qo‘rqing. Qilgan ishingiz onaga 
zulm emasmi? — desa bo‘ladimi. Tepa sochim tikka bo‘ldi. Kelinlikning ham bir chegarasi, haddi 
bordir dedim. O‘zimni tutib turolmadim. Ko‘nglimni bo‘shatdim: 
— Qanday qilib onam o‘rnida ona bo‘lasiz? Bunday so‘zlarni dushmanga ham aytmaydilar-ku. 
Qanday qilib onam o‘rnida ona bo‘lasiz? Xato qilsam onam meni kechirganlar. Sizdek o‘yib olgan 
emaslar. Yoki siz qizingizga menga gapirgandek gapirasizmi? Nechun kun bo‘yi turli jafolar qilib, 
oqshom o‘g‘lingiz kelganida o‘zingizni sipo tutasiz? Shumi ona o‘rnida ona bo‘lganingiz? 
Uyalmaysizmi? Allohdan qo‘rqmaysizmi? Kelganimdan beri yegan-ichganimni zahar qilib, jonimdan 
to‘ydirdingiz. Onadan tug‘ilganimga pushaymon bo‘ldim. Bu yolg‘onlar, bu zulmlar uchun siz Alloh 
oldida javob bermaysizmi?
Miyamga qon quyildi. O‘zimni yo‘qotgan edim. Baqirib-chaqirish va yomon so‘zlar aytishni 
ko‘tarolmas edim. Qaynonam nimalar dedi, men nimalar dedim bilmayman. Qaynonam so‘zini 
tugatar-tugatmas men boshlardim. Tilimga kelganini aytardim. Birozdan keyin ikkimiz ham shunday 
holga keldikki, na u, na men aytayotgan so‘zimizni bilmasdik. Bir mahal bexosdan bir juft boshni 

---

Qaynona (roman). Ahmad Lutfi Qozonchi