Microsoft Word qaynona ahmad lutfi lotin ziyouz com doc

 
* * * 

---

Qaynona (roman). Ahmad Lutfi Qozonchi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
75
Bu uyda Aminaning diniy, axloqiy bilimlari ham ortmoqda edi. Chunki juma va yakshanba 
oqshomlari Munavvar xonim Mustafodan: 
— O‘g‘lim, bugun imom jome’da nimalar dedi? Esingda qolganlarini gapir, biz ham biron narsa 
o‘rganaylik, — der, Mustafo xotirasida qolganlarini aytib berar edi. Hatto shu vajdan aytilganlarni jon 
qulog‘i bilan tinglar, uyda eshitganlarini anglatar, shu tariqa Munavvarxonimning ham Aminaning ham 
diniy va axloqiy bilimlari ortar edi. Munavvarxonim eshitish bilan qanoatlanmas, bularni qanday 
amalga oshirish haqida uzoq-uzoq o‘ylar edi. Avval aytganimizdek, uning insoniy tutumlarida eng 
buyuk hissa tushunchalariga oid edi. Ko‘rganlarini bir voqea-da, demasdan axloqiy jihatdan baholardi. 
Cho‘rumda Arafa kunlari qabristonlar ziyorat qilinadi. O‘tganlar ruhiga fotiha o‘qiladi. O‘sha kuni 
erta tongdan to kechgacha son-sanoqsiz erkak-ayol qabristonga kelib-ketadi. Maqsad ibrat olish 
bo‘lgani holda maqsadga erishish imkonsiz bo‘ladi. 
Munavvarxonim Mustafoga Arafadan bir kun oldin: 
— O‘g‘lim, bugun qabristonga borib, o‘tganlar ruhiga fotiha o‘qiylik. Asr namozidan chiqqach, 
kelib bizni olib bor. 
Mustafo: 
— Xo‘p bo‘ladi, ona, xudo xohlasa, — deb javob berdi. Keyin esiga tushib qolgandek so‘radi: 
— Arafa ertaga-ku, ertaga borsak-chi? 
— Ertaga hamma boradi, o‘g‘lim. Odam to‘lib ketadi. Bemalol ziyorat qilib bo‘lmaydi. Biz bugun 
boraylik. 
— Bo‘pti, ona. Nima desangiz shu. 
Mustafo tayinlangan vaqtda keldi. Munavvarxonim va Amina hozir edilar. Abdullohga qo‘shni 
ayol qarab turadigan bo‘ldi. Birgalikda yo‘lga chiqdilar. Munavvarxonim Mustafoni to‘xtatdi. Sekin 
shivirladi: 
— Shu yerda o‘qiylik, ko‘p ichkari kirmaylik. 
Mustafo ovozini chiqarmadi. Devor tagiga o‘tirib o‘qiy boshladilar. Bir daqiqadan so‘ng ko‘zlar 
yumilgan, ko‘ngillar go‘yoki dunyodan uzilgan edi. Qarshilarida tuproq va toshdan iborat bir uyum bor 
ediki, kechagina hayot bo‘lgan insonlarni ifoda etar edi. Bu yerda ne-ne mard yigitlar, qahramonlar 
dafn qilingan edilar. Oralarida fazilatdan boshqa narsadan qo‘l tortgai, yaxshilikdan boshqa yo‘lga 
biron odim otmagan hurmatli insonlar bor edi. Yana bular orasida umrnni yomonlik yo‘lida sarflagan, 
biror kishiga nafi tegmagan kishilar ham bor. Dunyo tegirmoni ularni shunday yanchgan ediki, har 
ikkalasidan ham oldin yashaganliklariga yagona guvoh bo‘lgap chirigai suyaklardai boshqa nom-
nishon qolmagandnr. 
Ziyoratchilar fotihalarini o‘qir ekanlar, ko‘zlari o‘ngida achiparli manzara jonlangan edi. Ona 
sutiga to‘ymagan, hatto ona yuzini ko‘rmagan go‘daklar, dunyodan, dunyodagi hamma narsadan 
to‘ygap, yagopa istagi o‘lim bo‘lganlar xayollariga keldi. Kelinlar libosida dunyoga vido aytgan qizlar, 
bir daqiqa yashashi uchun xazinalar sarf etilgan nozanin vujudlar, yetim-esirlarini och-yalang‘och 
qoldirib kslgap bagri kuyik otalar, onalar qarshilarnda namoyon bo‘ladilar. Bir so‘z bilan dunsga 
hukmini o‘tkazgap sultonlarning egniga kiygani yamoq ko‘pligi ham bo‘lmagan faqirlar bilan ayni 
holdagi hazin ahvoli ko‘z oldilariga keldi. Zolim va mazlum, olim va johnl, sulton va qul bu yerda 
yonma-yon yotar edi. Dunyo bozoridan bir kafan olib kelgan, ikki yo‘qlik orasidagi o‘tkinchi borliqqa 
ishonib, mag‘rur yurganlarning yurti edi bu yer. 
Bu yerda bir hid bor edi. Hech narsada mavjud bo‘lmagan hid. Bu hidki; Robbiga qul bo‘lib 
yashagan, gulzorga kirayotgandek qabrga kirgan, nega qullik yo‘lida yana bir odim ota olmadim deb 
pushaymon bo‘lganlar bilan, oxiratni xayoliga ham keltirmasdan oxirat olamiga ko‘chgan, haqiqat 
olami kechgach nadomatdan g‘amga botganlarning tuprog‘idan qorishtirilgan hid. Bu tuproqda yaxshi 
yashagan xayrli insonlarnnn gullardan xushbo‘yroq, mushku anbardan ham muattarroq hid bilan 
yomonlikdan boshqa narsani bilmaganlarning jirkanch hidlariiing birlashishidan hosil bo‘lgan g‘alati 

---

Qaynona (roman). Ahmad Lutfi Qozonchi