Microsoft Word tahorat ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
65
yetsa-yu, lekin takbirlarga yeta olmagan bo‘lsa, o‘zi yolg‘iz tik turgan holida takbir aytib 
qo‘yadi. Agar imomga bir rakat kechikib yetishgan bo‘lsa, u salom bergandan keyin 
turib, o‘zi qiroat qiladi, keyin takbiru zavoidlarni aytadi, so‘ngra ruku’ qiladi. Agar 
imomga ergashuvchi imomni ruku’ qilgan holida topsa, tik turgan holatda takbiru 
tahrimani aytadi, imom ruku’dan boshini ko‘targuncha uchta takbirni aytib olishga ko‘zi 
yetsa, uni aytadi-da, keyin ruku’ qiladi, mabodo, yetolmaslik ehtimoli bo‘lsa, takbiru 
tahrimadan keyin ruku’ qiladi va ruku’ holida qo‘llarini ko‘tarmay, takbir aytadi. Agar 
zavoidlarni tugatmasdan oldin imom ruku’dan boshini ko‘tarsa, endi undan takbiru 
zavoidlar soqit bo‘ladi. Chunki imomga ergashishlik vojibdir. Agar imomga ruku’dan 
keyin iqtido qilgan bo‘lsa, takbirlarni imomga ergashgan holda aytmaydi, balki imom 
salom bergach, o‘rnidan turib, yeta olmay qolgan rakatni o‘qiydi va shunda o‘zi 
zavoidlarni ham ado qilib qo‘yadi. 
 
Takbiru tashriqlar 
Arafa kunining bomdodidan boshlab (ya’ni, zulhijjaning to‘qqizinchisidan) hayitning 
to‘rtinchi kunining asr namozigacha, ya’ni zulhijjaning o‘n uchinchi kunigacha har farz 
namozdan so‘ng takbiru tashriqni aytish namozxonlar uchun vojib bo‘ladi. Mashhur 
takbir ushbudir: 
Takbiru tashriqni shaharda muqim bo‘lib turgan, farz namozini jamoat bilan birga 
o‘qigan kishilar uchun aytmoqlik vojib bo‘ladi. Musofirga uni aytish vojib emas, balki 
muqimga iqtido qilgan bo‘lsa, vojib bo‘ladi. Qishloqda muqim turgan kishi uchun ham, 
nafl namozlaridan keyin ham, yolg‘iz o‘quvchi kishi uchun ham takbirni aytmoq vojib 
bo‘lmaydi. (Qishloq, deganda o‘sha joydagi eng katta masjidga taklif yoshiga yetgan 
kishilar kirishi bilan to‘lmagan makonga aytiladi.) Vitr namozi, iyd namozi va janoza 
namozidan keyin ham takbir aytilmaydi. Farz namozlarining orqasidan takbirni salomga 
ulab aytishlik ma’qul amaldir. Kishi agar qasddan salomdan keyin takbirni aytmay, biror 
so‘z gapirsa yoki biror ish qilsa, gunohkor bo‘ladi. Orqasidan takbir aytishligi vojib 
bo‘lgan namozlarning birortasini qazo qilib qo‘ysa, u namozini tashriq kunlaridan boshqa 
kunda qazosini o‘qisa ham, takbirni aytib qo‘yadi. Chunki qazo, ya’ni vaqti o‘tgan namoz 
adodan, ya’ni o‘z vaqtida o‘qiladigan namozdan hisoblanadi. Qazoning hukmi adoning 
hukmi bilan bir xildir. Agar kishi tashriq kunlarida oldingi qazo namozini o‘qisa, uning 
orqasidan takbirni aytmaydi. Agar imom takbirni tark qilsa ham, imomga ergashuvchi 
tark qilmaydi. 
Mulohaza 
Iyd namozining vaqti quyosh bir nayza bo‘yi ko‘tarilgandan to ikki nayza bo‘yi 
ko‘tarilguncha bo‘lgan fursatdadir. (Ya’ni, zavolga taqriban yigirma minut qolguncha.) 
Ramazon hayitini ma’lum uzr bilan ikkinchi kunda o‘qish mumkin. Qurbon hayitini esa 
uch kungacha kechiktirish mumkin bo‘ladi. Bir shaharda yangi chiqqan oy ko‘rilib, 
ikkinchi shaharda ko‘rilmay qolishi, guvohlarning guvohligi, zavoldan keyinga kechikib 
ketishi kabi narsalar hayitni kechiktirib o‘qishlik uchun uzr hisoblanadi. 

---

Ustoz va shogird (Imom Abu Hanifa va Imom Abu Balxiy savol-javobi)