Microsoft Word tanbehul gofilin ziyouz com doc

qilgan amaldan ham behojatman, so‘ng Menga boshqani sherik qilib amal 
etgan kimsadan ham bezorman”. 
Ya’ni, birov uchun qilingan amaldan ham va shu amalni bajaruvchidan ham behojatman, 
deydi. Albatta, Alloh taolo bu amaldan biror narsani qabul qilmaydi, faqat ixlos bilan 
qilingan amalni qabul etadi. Agar ixlos bo‘lmasa, unday amalni qabul etmaydi. Oxiratda 
unga savob yo‘qdir va uning borar joyi jahannamdir. Bunga dalil Alloh taoloning so‘zi: 
“Kim naqd(dunyo)ni ko‘zlovchi bo‘lsa, Biz (shu dunyoda ulardan) o‘zimiz 
istagan kimsalar uchun o‘zimiz xohlagan narsani naqd qilib berurmiz”. Ya’ni, 
kimki dunyo ishini xohlasa, oxirat savobini umid qilmasa, dunyo matosidan 
xohlaganimizcha shu dunyoda unga beramiz. “Kim uchun”, ya’ni kimni xohlasak, halok 
qilurmiz va “kimniki xohlasak”, dunyo matosidan nimaiki bo‘lsa, xohish-irodamiz bilan 
berurmiz, uning xohishi bilan emas, deyiladi. “So‘ng unga jahannamni joy qilib 
berurmiz”. Ya’ni, Biz oxiratda unga do‘zaxni vojib qilgaymiz, “unga kiradigan”, ya’ni 
do‘zaxga kiradigan. “Mazammat va quvg‘inga duchor bo‘lgan holda”, ya’ni Alloh 
taoloning rahmatidan uzoqlashtirilgan holda do‘zaxga tashlanadi. “Kimiki oxiratni 
istasa”, ya’ni kim oxirat savobini istasa, “oxiratga loyiq sa’y-harakat qilsa”, ya’ni Alloh 
taologa ixlos bilan amallarini oxirat uchun qilsa, “mo‘min bo‘lgan holda”, ya’ni amal bilan 
birga imonli bo‘lsa, chunki amal imonsiz qabul qilinmaydi: “unday zotlar”, ya’ni dunyoda 
riyo uchun amal qilmay, oxirat savobini talab etib, amal qilgan zotlar... “Unday 
zotlarning sa’ylari (Alloh nazarida) maqbuldir”, ya’ni ularning amallari qabul bo‘ladi. 
“Bu dunyoda odamlarning barchalariga – mana bularga ham, anavilarga ham 
Parvardigoringizning ne’matidan ato eturmiz”, ya’ni ikki jamoaga – 
mo‘minlarga ham, kofirlarga ham Parvardigoringiz rizqidan beriladi. 
“Parvardigo-ringizning ne’mati man qilinmas” (Al-Isro, 18-20), ya’ni 
Parvardigoringizning rizqi bu dunyoda hech kimdan – mo‘min, kofir, yaxshi va 
yomondan man’ qilinmaydi. 
Bu oyati karimada Alloh taolo, albatta kimiki Allohdan boshqa uchun amal qilsa, oxiratda 
unga savob yo‘qligini va borar joyi jahannam ekanligini bayon qildi. Kimiki Alloh taolo 
uchun amal qilsa, uning amali maqbuldir. Agar Alloh taolodan boshqasi uchun amal 
qilsa, unga amalidan foyda yo‘q, faqatgina, xabarda kelganidek, mashaqqat va qiynalish 
bor, xolos. 
4. Abu Hurayradan rivoyat qilinadi: Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam aytdilar: 
“Ro‘zador borki, uning ro‘zasida faqat ochlik va chanqoqlikdan boshqa hech qanday 
nasiba yo‘qdir. Sahar turuvchi borki, uning turishida faqat erta uyg‘onish va qiynalishdan 
boshqa hech nasiba yo‘qdir”. Ya’ni, agar ro‘za va namoz Alloh taolo uchun bo‘lmasa, 
unga savob yo‘q. 
Hukamolarning ayrimlaridan rivoyat qilinadi “Riyo va dovruq uchun toat-ibodat qilgan 

---

Tanbehul g’ofilin. Al-Faqih Abu Lays as-Samarqandiy 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
5
kishining misoli cho‘ntagini toshga to‘ldirib bozorga chiqqanga o‘xshaydi. Odamlar 
aytishadi: “Bu kishining cho‘ntagi qanchalar to‘la”. Holbuki, unga insonlarning shu 
so‘zidan boshqa foyda yo‘qdir va agar biror narsa sotib olmoqchi bo‘lsa, unga hech narsa 
berishmaydi. Riyo va dovruq uchun qilingan amal ham shunday. Oxiratda unga savob 
bo‘lmaydi. Alloh taolo aytganidek: