Mikrobiologiya va

itrositlar • /■. \} < • .>/ ⁴ * > • * .. : W


Eritrositlar
(RH+)


Y \ « v V
v/ ■ ¥ j jf
Anti-Rli ¹ Kompleks /^ч f'
antitanachalar Odamiqsiga Eritrositlar
qashi quyon agghtunitatsivasi
aimtanachlan


42-rasm. Kumbs reaksiyasi


149

Shunine uchun ularni qurshab oluvchi antitelalar deb ham ataladi.

KR usulida asosan maxsus antiglobulin qon zardoblari ishlatiladi. Bu zardoblarni olish uchun quyonni odam qon zardobining globulinlari bilan immunizatsiya qilinadi. Bu antiglobulin toiiq. ya'ni ikki valent-

51. 
    antitelalar guruhiga kiradi. Agar tekshirilayotgan qon zardobida toiiq boimagan antitelalar boisa, ular antigen bilan birikib. uning ustki qismiga adsorbsiya bo'ladi. Shu hosil boigan birikmaga diagnostik antiglobulin- H qon zardobi qo'shilsa, undagi antitelalar. antigen-antitela kompleksi (antigen bilan birikkan toiiq boimagan antitelalar) bilan maxsus birikadi. Natijada. makroskopik ko'rinmaydigan reaksiya toiiq va toiiq boimagan antitelalaming birikishi yordamida gemaggiyutinatsiva yuz beradi va reaksiya ko'rinadi.
    

Notoiiq At aniqlash uchun. masalan. homilador ayollar zardobidagi eritrotsitlarning rezus — antigeniga qarshi hosil boigan AT aniqlash ikki bosqichda qo'yiladi (42-rasm). Birinchi bosqichda ikki manadan suyultirilgan, tekshiriladigon zardobga rezus-antigeniga ega eritrotsitlar qoⁱshiladi va 37°Cda termostatda bir soat saqlanadi va olinib uch marotaba sentrifuga yordamida natriy xlorning izotonik eritmasida yuviladi. Ikkinchi bosqichda yaxshilab yuvilgan eritrotsitlarga (oldindan ishchi eritmada titrlangan) quyonning odam globulinlariga qarshi olingan zardobi qo'shiladi. 30 daqiqa 37°C da termostatda qo'yilgandan so'ng gemagglyutinatsiya borligiga ko’ra (musbat reaksiva) natijasi hisobga olinadi. Reaksiyada quyidagi nazoratlar qo'yiladi: 1) antiglobulinli zardob + oldindan sensibilizatsiya qilingan eritrotsitlar: 2) normal zardob + eritrotsitlar + antiglobulinli zardob: 3) tekshiriladigon zardob + rezus manfiy eritrotsitlar + antiglobulinli zardob.
Bevosita va bilvosta gemagglyutinatsiya reaksiyasi (BGR)
Bevosita gemagglyutinatsiya reaksiyasining (BGR) mohiyati shundan iboratki, turli antigenlar bilan oldindan sensibillangan eritrotsitlarga im­mun zardob yoki tegishli antigenlarga ega boigan kasal zardobi qo'shilsa. shu sensibillashgan eritrotsitlar bir-biriga vopishib agglyutinatsivaga uchraydi. Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, eritrotsitlarni qaysi antigen bilan sensibilizatsiya qilinsa, shu antigenga maxsus boigan antitelalar bi­lan reaksiyaga kirishadi (43-rasm).
Bevosita gemagglyutinatsiya reaksiyasi fpassiv) sezgirli va max­susligi jihatidan boshqa serologik reaksiyalardan ustun turadi. Hozirgi kunda juda ko’plab modifikatsiyalari bakteriyalar. rikketsivalar


150




qo'zg'atadigan yuqumli kasalliklarning diagnostikasida keng qoMlaniladi. Bu reaksiyaiarda qo*y, maymun, dengiz cho*chqasi, qushlar va odamning 1(0) guruhi eritrotsitlaridan vims va boshqa mikroorganizimlarning antigenlari. ularning toksinlari va turli xil oqsil moddalari ishlatiladi. Antigenlar bilan sensibilizatsiya qilingan eritrotsitlar tibbiyot sanoatida eritrotsitar diagnosikumlar ko'rinishida chiqariladi. Bunday eritrotsitar diagnostikumlar yordamida bemor qon zardobidagi maxsus AT titri aniqlanib. kasallikka serologik tashxis qo'yiladi (qorin tifi, iersinozlarda, OITV. brutsellyoz va boshqa kasalliklarda). Bu usulni bilvosita (passiv) gemagglyutinatsiya reaksiyasi deb ham ataladi.
Ko'pchilik hollarda eritrotsitlar antigen bilan emas, balki maxsus antitelalar bilan sensibilizatsiya qilinadi. Odatda, getrogen At lar eritrotsitlarga adsorbsiya boimaydi. ularni eritrotsitlar membranasiga biriktirishda kimyoviy biriktirovchi (CrCl₃, glvutar aldegid) moddalardan foydalaniladi. Shu kabi antitelali eritrotsitar diagnostikumlar ham sanoatda chiqariladi. Bunday eritrotsitar diagnostikumlar bilan antigenlarni aniqlash qayta bilvosita gemagglyutinatsiya reaksiyasi deb ataladi va ko‘pchilik kasalliklarda (gepatit В, C. OITV, vabo, ichburug\ o*lat va boshq.) qo'llaniladi.


Г


'antigen


entrotsit \ triuT)u.ii j j
' IgM 4 _v y I
Bevosita gemogglvutinatsiya \