Миллий гоя, маънавият асослари ва хуку к таълими


Download 0.64 Mb.
bet65/75
Sana18.06.2023
Hajmi0.64 Mb.
#1562078
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   75
Bog'liq
FALSAFA

Карилюо И А Уабскистой; миллим исткдил, икгисод, сиёсат, мафкура - Т. 1 —Т, Узбекнсч'он, 19% - Б, 26.
231
Мустакил Узбекистан демократии, хукукий демократии давлат пн фукаролнк жамияти куришни уз олдига максад килиб куйди. Шу макснддн Узбекистан Республикаси Президента И.А.Каримов ташаббуси билан утщш даврда янгиланиш, ривожланиш, тараккиёт йули ва утиш данрй кийинчиликларини бартараф килиш учун асос булган “Тараккиётнинг узбек модели” юзага келди. Бунда куйидаги тамойиллар мухим урин тутади:
Диалектик инкорга кура, тараккиётнинг спиралсимон характери узииинг куйидаги уч жихатига эга: биринчидан, инкорни инкорда, даставвал, нарса ил ходисалар абадий узгармасдан кола олмаслиги, даврнинг утиши билан хар бир нарса ва ходиса узгариши, бу утишда эса янги сифат факат емирилаётган нарсц заминида пайдо булишини очиб беради. Буни деструкция дейилади. Иккинчидан, у емирилаётган (инкор этилаётган) нарса билан пайдо булаётгап янги нарса уртасидаги узаро богликдикни, уларнинг бир-бирига булга и муноеабатини очиб беради. Буни кумуляция дейилади. Учинчидан, инкор этилаётган нарса олдин эришган ютукдарни, ункнг ривожланишга кодир булган баъзи белги ва хусусиятларни саклаб колиш, улардан фойдаланиш асосида к»» беради. Буни конструкция деб юритилади. Шу асосда узгариш, ривожланиш содир булади. Бундай инкорни инкорнинг мухим белгиси, яъни нарса на ходисаларнинг илгарилаб ривожланиши, янгиликиинг енгилмаслиги маптикан уз-узидан келиб чикади. Чунки хар бир нарса ва ходиса у-шуксиз узгаришлар, яъни усишлар ва емирилишлар, пайдо булиш ва йук булиш жараёнини кечириб туради. Демак, янги вужудга келгаи сифат, албатга, инкор этилаётган зеки сифагдан устун ва бир кадам олга кетган булади. Бу табиат, жамият ва и неон, тафаккурига хос булган объектив жараёндир.
Юкорида айгилган, бир-бири билан чамбарчас боглик булган уч жараённинг бирлиги Узбекистоннинг мустакиллигини мустахкамлаш на ривожлантиришда уз ифодасини топган эди. Жамиятда зскирган ижтимонй муносабатларни иложи борича диалектик изчиллик ва зийраклик билан уд вактида бартараф этиш, бозор иктисодиёгига оид муносабатларни уз вактидп пайкаб олиш, уларни ривожлантириш ютукдарнинг купайишига кеш имкониятлар очиб берди. Давлат томонидан амалга оширилаётган ва халкимю кенг куллаб - кувватлаётган бозор муносабатлари жамиятимиздаги хужасизлик, шахар ва кишлокдарда мехнатни ташкил килишнинг эски самарасиз усуллари,, . хаётнинг хамма сохаларида бошкаришнинг буйрукбозлик усуллари, жамиятай < зарар егказувчи экологик ва маънавий бузилишларнинг тугатилишига олиб келади.
Республиканинг янада юксалиш, унинг юксак тараккий этгаи мамлакатлар орасидан муносиб урин эгаллаш кишилар тафаккурида хам туй' j сифат узгаришларни талаб килади. Жамият хаёти, ундаги кечаётган янгиланиЦ! ,
2.32
жараёнларига дахддорлик, масъулият хиссини тарбиялаш, кишилар, аввало ёшлар онги ва рухига миллий гояни сингдириш накадар долзарб эканлигидан далолат беради.
Узбекистон мустакилдигини мустахкамлаш учун факат иктисодий узгаришлар килишнинг етарли эмас, шу билан бирга, сиёсий, маданий ва маънавий сохаларда узигина туб ислохотлар утказиш, фаол ижтимоий сиёсат олиб бориш, инсон тугрисидаги гамхурлик, унинг хаётий манфаатларини химоя килиш нихоятда мухим. Жамиятни маънавий янгиламай, кишилар тафаккурини узгартирмай туриб, демократах жамиятни куриш, бозор иктисодиётига утиш, умуман хеч кандай тараккиётга эришиш мумкин эмас. Зеро, эркин фукаролик жамияти юксак маънавият ва кенг маърифат тантана килган жамиятдир.
Миллий гоя ва мафкура -ижтимоий-сиёсий тараккиётни таъминлашнинг зарурий омиллардан бири хисобланади.
Миллий тараккист бевосита жамиятдаги мавжуд гоя ва мафкура, хамда уларнинг халк; кундалик фаолиятида канчалик урин тутганлигида намоён булади.
Узбекистон мустакилликка эришар экан, бозор иктисодиёти шароитида миллий мафкуранинг маънавий асослари (фалсафаси), гоявий заминлари, ижтимоий, иктисодий, сиёсий, хукукий, ахлокий негизлари, якин ва узокка мулжалланган вазифалари, халк оммасига тушунарли ва жозибали булган мухим гоялари аникдаб олиниши лозим. Шундагина олий ижтимоий максадлар ифодаси булган гоялар Узбекистон фукароларнинг таянч-ишончи (имони)га айланиб, ялпи умумий харакатни юзага келтириши билан бирга, хар кандай ёт ва зарарли гояларга карши гоявий кураш олиб бориш имкониятини вужудга келтириши мумкин эди.
Бу боради мустакилликнинг дастлабки йилларидан бир канча ишлар амалга оширила бошланди. Президент ташаббуси билан 2000-йилда “Миллий исгикдол гояси: асосий тушунча ва тамойиллари” номи билан узбек ва рус тилларида аввал 4 босма табокдан иборат кулланма, сунгра 2001-йил апрел ойида шу номда узбек тилида укув кулланмаси чоп этилди. Президент Фармонига биноан, у Олий таълим бакалавриат боскичи талабаларига 1-блок фани сифатида укитила бошланди. 2001-2002-укув йилида бошлаб, бир кдтор Олийгохларда “Миллий истиклол гояси: асосий тушунча ва тамсйиллар” йуналишида махсус кадрлар тайёрлаш йулга куйилиб, Давлат таълим стандарти (ДТС)га уига якин предмет киритилди. 2005-2006 укув йилидан эъгиборан "миллий истиклол гояси” йуналишда кадрлар тайёрловчи кафедралар ташкил этилди. »
Миллий гоя ва мафкура - ижтн.моий-CHik'HM тараккиёпш таь мммд^ hi юш г 1Д||у|»нм ом ил и
Хеч бир жамиятда мафкуравий бушликка йул куйиб булмаслиги ин бундай бушликни тулдиришга атрофдан уринишлар булиши табиийлДОйТЯЙ таъкидлаб, юртбошимиз шундай деган эдилар: «Мафкура булмаса, жамигар давлат уз йулини йукотиши мукаррар. Иккинчидан, каердаки мафкурайщ| бушлик вужудга келса, уша ерда бегона мафкура хукмронлик килииш тайин»37.
Миллим гоя ва мафкура бугунги кунда мустакилликни мустахкамлащ, Узбекистонни келажакда буюк давлатга айлантириш, иисон хак-хукукдарийИ#. химоя килииг, ижтимоий адолатни, демократиями туда дарор топтирйиИ миллагимиз ва мамлакатимиз истикболи муаммоларини хал этишни биринчи уринга куйиш йулида аник максадга каратилган, илмий асосланган хилма-хии билимлар ва хулосаларнинг муайян тизимидир.
Миллий мафкурамиз, Асосий Крнунимиздаги гояларни амалга оширнш йуллари, воситаларини кенг таргиб килиш; жамоалар ва бутун жамият учуЩ тарихан шаклланган хамда миллий тафаккуримиз ва турмуш тарзимизнии.ст таркибий кисмига айланган одоб-ахлок меъёрларининг хаётий эхтисж!1^- айланиши, жамиятда мана шундай соглом майлларнинг карор топишиги маънавий-ахлокий мухитнинг согломлашувига комил инсонни тарбнялашгпй хизмат килиш шубхасиз.
Мафкурамизнинг тамал тошини миллий хамда умуминсоний кадрмятлпр ташкил этади. Миллий, умуминсоний кадриятлар, ахлокий, бадиий, фалсафий-,-. диний, хукукий карашлар ва гоялар унинг инсонпарварлик мохиятини яиадн , тулдиради ва бойитади, заминини мустахкамлайди, таъсирчанлигини оширадн, амалий ахамиятини кучайтиради.
Миллий гояда Узбекистан халкшшнг мамлакатимиз ривожи йулидн белгилаб олган асосий максад ва муддаолар мужассамлашган. Президейч^ь Ислом Каримов таъбири билан айтгаида, «давлат тизими, уни бошкариш ни олиб борилаётган сиёсат аввало аник ва равшан ифодаланган мафкура асосигп курилмоги лозим. Яъни, олдин давлат курилиши ва ундан кейин мафкура пайдо булиши узи- гайритабиий хол. Яъни, олдин гоя пайдо булади, ундан кейин гои асосида мафкура, мафкура асосида эса тизим, сиёсат пайдо булади»58. Демак, V;i миллий гоясига таянмаган жамият инкирозга дучор булиши, уз йулини . йукотиб куйиши мукаррар.
Утиш даврининг узига хос хусусиятларини чукур тахлил килтам мамлакатимиз Президента И.А.Каримов шундай хулосага келади:

Download 0.64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   75




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling