Milliy arxeologiya markazi raxmon ibragimov arxeologiya

Tozabog‘yob madaniyati. (mil. avv. II ming yillikning ikkinchi 
yarmi) Amudaryoning quyi oqimida yashagan ovchilik va baliqchilik 
xo‘jalik shakllarini yuritgan qabilalar o‘troqlashib, dehqonchilik va 
chorvachilik xo‘jalik shakliga o‘tadilar. Tozabog‘yob madaniyatiga oid 
yodgorliklar Amudaryoning quyi oqimi hududida tarqalgan. Dastlab 
Oqchadaryo o‘zani hududida joylashgan yodgorliklar o‘rganilgan. 
Tozabog‘yob madaniyatiga oid 50 dan ortiq yodgorlik 
o‘rganilgan. Ular Ko‘kcha, Qavat va Anka, Yonbosh guruhi va boshqa 
yodgorliklardan tashkil topib, Anka V, Qavat IV makonlar va Ko‘kcha 
III qabristoni yaxshi o‘rganilgan. Aholi uy-joylari to‘g‘ri to‘rtburchak 
shaklli yarim yerto‘ladan iborat. Uylarning atrofiga yog‘och ustun 
o‘rnatilib, tepasi yog‘och to‘sin bilan yopilgan. Kulbalarning o‘rtasida 
markaziy o‘choq joylashgan. 

---

122 
Zomonbobo madaniyatiga 
oid moddiy ashyolar 
1-12. Tosh buyumlar 13-25. Sopol buyumlar 
Qavat III qabristonida erkaklar o‘ng, ayollar chap tomon bilan 
bukchaytirib, juft mayitlar esa yuzma-yuz yotqizilgan holatda qo‘yil- 
gan. Marhumlar bilan birgalikda ma’lum buyumlar ham qo‘shib 

---

123 
ko‘milgan. Moddiy topilmalar tosh qurollar, sopol buyumlar va 
bronzadan yasalgan buyumlar hamda hayvonlarning suyagidan 
iborat. Sopollar qo‘lda tagi tekis qilib yasalgan. Sopollarning sirtiga 
uyib geometrik shaklli naqshlar chizilgan. 
Tozabog‘yob madaniyati egalari yerto‘la uylarda istiqomat qilib, 
chorvachilik va dehqonchilik xo‘jaligini yuritgan. Bug‘doy, arpa, tariq 
va poliz ekinlari ekilgan. 
Bu madaniyat oid topilmalar Amudaryoning chap sohili hududigi 
O‘zboy o‘zani va Sariqamish ko‘li atrofida ham uchraydi. Tozabog‘yob 
madaniyati xo‘jaligi, moddiy madaniyati va diniy qarashlarida Ural 
bo‘yi hududida tarqalgan Srub va Sharqiy Sibirdagi Andronovo 
madaniyatlari bilan o‘xshashlik mavjud. Ushbu madaniyatlarga 
oid aholi Amudaryoning quyi oqimiga kelib joylashib, Kaltaminor 
madaniyati zaminida vujudga kelgan mahalliy Suvyorgan madaniyati 
aholisi bilan aralashishi natijasida vujudga kelgan.