Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

MATni 
ma’lumotlar 
bazasi 
Ichki ma’lumotlarini 
manbalari: 
▪ Savdo ma’lumotlari; 
▪ Mijozlar ma'lumotlari; 
▪ Ichki 
so’rovlar 
va 
monitoring 
ma'lumotlari; 
▪ Sotuvchilar, 
savdo 
bo’limni xodimlari; 
▪ Teskari aloqa: Internet 
va boshqa. 
Tashqi ma’lumotlarini 
manbalari: 
▪ Tayor 
marketing 
tadqiqotlari; 
▪ Davlat 
statistika 
ma'lumotlari; 
▪ Davlat 
organlar 
hisobotlari; 
▪ Savdo 
palatasi 
va 
jamoalar ma’lumotlari; 
▪ Matbuot va boshqa. 
Qaror qabul 
qiluvchi 
Qaror 
qo'llab-
quvvatlash tizimi 

---

160 
vazifasi uchun olingan ma’lumotlarni tahlil qilishni o’z ichiga oladi. 
Boshqa so‘z bilan aytganda, marketing tadqiqotlari doimiy ravishda 
emas, balki muntazam ravishda ma’lum muammolar paydo bo‘lganda 
amalga oshiriladi. 
6.5.3. - rasm. Marketing axborot tizimi 
Marketingy yechimlari tizimchasi ichki va tashqi axborotni tahlil 
qilish uchun, bir-biriga bog‘liq bo‘lgan ma’lumotlar tizimi, vositalar va 
uslublarni o‘z ichiga oladi. 
Marketing tashkilotlarida marketing axborot tizimnning roli va 
vazifalari 
Marketing tadqiqotlari kompaniya talablariga ko‘ra va talab 
qilinadigan ma’lumotlarga qarab foydalaniladi. Ko‘pgina kompaniyalar 
marketing tadqiqotlarni bir yoki boshqacha shaklda olib borishiga 
qaramay, kichik kompaniyalarga qaraganda marketing tadqiqotlari 
ko‘proq yirik kompaniyalar tomonidan olib boriladi. Masalan, 
kuzatuvlarga binoan yillik savdo hajmi $25 million, yoki undan ortiq 
bo‘lgan kompaniyalar o‘z budjetidan 3,5% ni marketing tadqiqotlariga 
sarflaydi. Savdo hajmi $25 milliondan kam bo‘lgan kompaniyalar esa 
taxminan 1,5% sarflaydi. Bundan tashqari, iste’mol tovarlarni ishlab 
chiqarayotgan kompaniyalar ishlab chiqarish kompaniyalarga qaraganda 
marketing tadqiqotlariga ko‘proq pul mablag‘larni sarflaydi. 
Marketing sharoitida samarali ishlashi uchun qaror qabul qilishdan 
oldin va keyin ishonchli, etarli va obyektivli ma’lumotlarni olish kerak.
Shunaqa ma’lumotlar marketologlarga quyidagilarga imkoniyat 
beradi: 
• aniq foyda olish; 
• moliyaviy xavfni kamaytirish; 
Axborot 
ehtiyojlarini
baholash 
Axborot 
taqsimlash 
Ichki 
hisobot 
berish
tizimchasi
Marketing 
yechimlari
tizimchasi
Marketing 
kuzatuvlar 
tizimchasi
Marketung
tadqiqotlar 
tizimchasi
Marketing 
bo’yicha 
menejer 
Tahlil 
Rejalashti-
rish 
Amalga 
oshirish 
Nazorat 
Bozor 
muhiti 
Maqsad 
bozorlar 
Marketing 
kanallari 
Raqobat-
chilar 
Marketing axborot tizimi 

---

161 
• iste’molchilarning mahsulotga munosabatlarni aniqlash; 
• tashqi muhitni kuzatish; 
• strategiyani muvofiqlashtirish; 
• faoliyatni baholash; 
• reklama ishonchliligini oshirish; 
• qarorlar qabul qilishda yordam olish; 
• samaradorlikni oshirish.