Mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti tarix fakulteti
Download 1.49 Mb. Pdf ko'rish
|
BMT diplom ishi
- Bu sahifa navigatsiya:
- Beshinchidan
|
To‘rtinchidan, o‘zbek xalqi tarixiy-ma’naviy merosini YUNESKO orqali
targ‘ib etishda nomoddiy madaniy meros muhim ahamiyatga ega. 2017 yilga qadar O'zbekiston Respublikasidan 7 ta nomoddiy madaniy meros obyektlari va an’analari, xususan, 2008 yilda “Boysun mintaqasi madaniy muhiti”, “Shashmaqom” musiqasi, 2009 yilda “Katta ashula”, 2014 yilda “Askiya”, 2016 yilda “Navro‘z”, “Palov madaniyat va an’anasi”, 2017 yilda “Marg‘ilon hunarmandchilikni rivojlantirish markazi: atlas va adras to‘qish an’anaviy texnologiyasini saqlash” YUNESKO insoniyatning nomoddiy madaniy merosi (Intangible Cultural Heritage) durdonalari ro‘yxatiga kiritildi. Beshinchidan, O‘zbekistonning BMT bilan aloqalari natijasida jahon hamjamiyati bilan o‘zaro hamkorlik borasida o‘ziga xos tajriba to‘pladi. Respublika yirik tashkilot sifatida global va mintaqaviy muammolar yechimiga BMTdan xalqaro siyosiy minbar sifatida foydalandi. O‘z navbatida, O‘zbekiston tashabbuslariga BMT yuksak baho berdi. Biroq, ayrim vaqtlarda tashkilot taoliyatida O‘zbekiston va mintaqaning boshqa davlatlaridagi ijtimoiy-siyosiy vaziyatni, o‘ziga xos tarixiy, milliy xususiyatlarni hisobga olmaslik kabilar kuzatildi. Bu esa o‘z navbatida O‘zbekiston va BMT hamkorligida o‘zaro tushunmovchiliklarni ham yuzaga keltirdi. 88 Xulosa O‘zbekiston Respublikasining BMT bilan hamkorligi tarixiga oid tadqiqot olib borildi hamda o'rganilgan masalaning ilmiy, amaliy ahamiyati va dolzarbligidan kelib chiqib quyidagi xulosalarga kelindi: 1. O‘zbekiston Respublikasi mustaqillik tufayli jahon hamjamiyati bilan o‘zaro teng manfaatli aloqalarni yo‘lga qo‘ydi, o‘zining tashqi siyosati asoslarini yaratdi. Bu, o‘z navbatida, davlatlarning suveren tengligi, kuch bilan tahdid qilmaslik, chegaralar daxlsizligi, nizolarni tinch yo‘l bilan hal qilish va boshqa mamlakatlarning ichki ishlariga aralashmaslik, xalqaro tuzilmalar faoliyatida ishtirok etish kabi tamoyillar bilan asoslangan. 2. Jahon hamjamiyatning teng huquqli a’zosi sifatida O‘zbekiston Respublikasi xalqaro tashkilotlar, jumladan, BMTga a’zo bo‘ldi va mazkur tashkilot bilan o‘zaro ko‘p tomonlama hamkorlik aloqalarini yo‘lga qo‘ydi. 3. Ta'kidlash kerakki, O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini qo‘lga kiritishi O‘zbekiston xalqlarining XX asr so‘ngidagi muhim tarixiy g‘alabasi bo‘lsa, 1992 yil 2 martda mamlakatning BMTga qabul qilinishi O‘zbekiston tarixining dastlabki sahifalaridagi yana bir muhim yutug‘i bo‘ldi. 4. O‘zbekistonning BMT bilan Markaziy Osiyoda tinchlik, xavfsizlik va barqaror taraqqiyot muammolari yuzasidan o‘zaro munosabatlari dolzarb va muhim ahamiyatga egadir. O‘zbekiston afg‘on mojarosi, xalqaro terrorizmga qarshi kurash, mintaqada yadro qurolidan xoli hudud yaratish, ekologik tahdidlar kabi muammolarga BMT minbaridan xalqaro hamjamiyat e’tiborini qaratdi, ularni bartaraf etish uchun birgalikda hamkorlikka da’vat etdi. O‘zbekistonning taklif va tashabbuslari jahon hamjamiyati tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. 5. BMT ixtisoslashgan muassasalari va O‘zbekiston Respublikasi o‘rtasida va madaniy-gumanitar sohadagi hamkorlik munosabatlari yo‘lga qo‘yilgan va ular ilmiy-texnikaviy, ta’lim va kadrlar tayyorlash kabi yo‘nalishlarda namoyon bo‘ladi. O‘zbekistonning BMT va uning ixtisoslashgan muassasalari o‘rtasidagi madaniy- gumanitar munosabatlari natijasida tarixiy-madaniy yodgorliklar, obidalar va 89 qadimiy shaharlar, moddiy va nomoddiy madaniy meros obyektlari YUNESKOning turli ro‘yxatlariga kiritildi va xalqaro muhofazaga olindi. O‘zbekiston va dunyo xalqlari tarixida chuqur iz qoldirgan turli an’analar, qadriyatlar, ma’naviy meros obidalari va tarixiy shaxslar va shaharlarning yubiley sanalari YUNESKO hamkorligida xalqaro miqyosda nishonlandi. Ta’kidlash muhimki, bu tadbirlar O‘zbekiston xalqlari tarixi va madaniyati bilan jahon jamoatchiligini yaqindan tanishtirishda, o‘zaro do‘stlik aloqalarini yanada mustahkamlashda muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Tadqiqot ishi natijalariga ko‘ra chiqarilgan xulosalar va aniqlangan muammolar yuzasidan quyidagi taklif va tavsiyalarni ilgari surishga asos bo‘ldi: 1. O‘zbekiston Respublikasi va BMT o‘rtasidagi hamkorlik samaradorligini yanada oshirish uchun fanlararo yondashuv asosida turli soha olim va ekspertlarini jalb etgan holda Markaziy Osiyodagi mavjud global va mintaqaviy muammolarni har tomonlama o‘rganish, ularning takliflari asosida BMT doirasida amaliy yechim topish maqsadga muvofiq. 2. Orol muammosining ijtimoiy-ekologik oqibatlarini o‘rgangan holda mazkur masalani muvofiqlashtirish uchun O‘zbekistonda BMT shafeligida doimiy faoliyat yurituvchi “Markaziy Osiyo mintaqasida ekologik muammolarini ilmiy va amaliy tadqiq etish” markazini tashkil muhim ahamiyatga ega. 3. Markaziy Osiyo mamlakatlaridagi zamonaviy jarayonlar mintaqaning eng yangi tarixiga bag‘ishlangan yirik fundamental tadqiqotni amalga oshirishni talab qilmoqda. Shu boisdan, YUNESKO doirasida “Markaziy Osiyo sivilizatsiyalari tarixi” tadqiqotining mantiqiy va ilmiy davomi sifatida “Markaziy Osiyo mintaqasi zamonaviy tarixi va madaniyati” ilmiy loyihasini amalga oshirish va tadqiqotni nashr etish maqsadga muvofiq. 4. Dunyo xalqlari madaniyatida o‘chmas iz qoldirgan mutafakkir, shoir va davlat arboblari Alisher Navoiy va Zahiriddin Muhammad Bobur tavalludini, Karmana, Qo‘qon va Andijon kabi qadimiy shaharlarning yubileyini YUNESKO miqyosida xalqaro nishonlash muhim ahamiyatga ega. 90 5. O‘zbekiston Respublikasining Toshkent, Andijon, Termiz kabi qadimiy shaharlarini hamda Navoiy viloyatidagi Sarmishsoy va Surxondaryo viloyati Boysun tog‘larida joylashgan Zarautsoy qoyatosh suratlarini YUNESKOning “Butunjahon yodgorliklari” ro‘yxatiga kiritish maqsadga muvofiq. 6. YUNESKO ko‘magida Buxoro viloyatidagi G‘ijduvon shahrida an'anaviy kulolchilik va Navoiy viloyatida G‘ozg‘on toshtaroshlik markazlarini tashkil etish taklif etiladi. 7. O‘zbekiston Respublikasi oliy o‘quv yurtlari tarix fakultetlarida “O‘zbekiston va BMT munosabatlari”, “O‘zbekiston va xalqaro tashkilotlar” maxsus o‘quv kurslarini tashkil etish maqsadga muvofiq. Download 1.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|