Морфемика. Морфема ҳәм оның түрлери

ҳеш қайда, ҳеш қайсысы, ҳеш нәрсе, ҳештеңе, ҳештеме,ҳеш гәп т.б. Мысалы: Саған 
ҳеш бир суңқар пәнже сала алмас. (И.Юсупов) Болымсызлық гәп мәнидеги гәплерде 
келген бир, бирде-бир, бирде сөзлери арқалы да болымсызлық алмасығының мәниси 
аңлатылады.Жумыс ислейди бир тынбай. 
Фейил сөз шақабы. Фейил адам ямаса басқа предметлердиң, тәбият 
қубылысларының ис-ҳәрекет процессин ҳәм ҳалатларын билдиретуғын сөз шақабы. 
Фейилдиң басқа сөз шақапларынан тийкарғы өзгешелиги, оның лексика-семантикалық 
жақтан ҳәрекет мәнисине, ал формасы бойынша дәреже, түр, мейил, мәҳәл байланыслы 
категорияларына, болымлы ҳәм болымсызлық формаларға ийе болыўы менен 
характерленеди. Фейиллер тийикарынан улыўма ҳәрекет билдириўши сөз шақабы деп 
аталған менен,оның лексика- семантикалық мәнилери жүдә кең мәселе, олардың
төмендегидей тийкарғы түрлерин айтып көрсетиўге болады: 
1. 
Қыймыл- қозғалыс феийиллери: секириў, жүриў, еңбеклеў, сырғанаў, 
барыў, орыў, салыў, тазалаў, т.б. 

---

2. 
Ҳәрекет-ҳалат фейиллери: уйқылаў, азыў, шаршаў, көбейиў,таўсылыў, 
сасыў, т.б. 
3. 
Сезиў-ойлаў фейиллери. Фейилдиң бул лексика-семантикалық түрлери 
адамның сезиў органлары көз, қулақ, дене арқалы қабыллаў ойлаў процессеслерине 
байланыслы ис-ҳәрекетлерди билдиреди: қараў,кириў, гөзлеў,тыңлаў,қулақ түриў, 
ашыў, еске түсириў, ойға талыў т.б. 
4. 
Сөйлеў фейиллери: сөйлесиў, пикир алысыў, әңгимелесиў, сорасыў, 
жалыныў, т.б. 
5. 
Психологиялық процесслерге байланыслы фейиллер: күлиў, таңланыў, 
ҳәз етиў, т.б. 
6. 
Еликлеў фейиллери: жалт-жулт етиў, бурқылдаў, сарқылаў т.б. 
7. 
Биологиялық процесслерге байланыслы фейиллер: көз жарыў, қозылаў, 
шөжелеў т. б.
8. 
Тәбият қубылысларына байланыслы фейиллер: қараңғыланыў, түнериў, 
бултласыў, жаўынлатыў ҳәм т.б.