Muhandislik geologik tadqiqotlar

 
Abu Rayxon Beruniy 
(979-1048 yy). 

---

11 
aniqlash va tasniflashda Beruniy faqat ularning rangi va shaffofligidan emas, balki 
qattiqligi va solishtirma og’irligidan ham foydalangan. 
Beruniyning zamondoshi buyuk olim, tabiatshunos va faylasuf Abu Ali ibn 
Sino ham geologiya fanining rivojlanishiga o’z hissasini qo’shgan. Ibn Sinoning 
geologik dunyoqarashlari uning ilmiy qomusi «Ashshifo» (Qalbni davolash) nomli 
kitobining «Tabiat» degan bo’limida yoritilgan. 
1445 yilda polyak olimi N.Kopernik «Osmon jismlarining aylanishi 
to’g’risida» nomli asarida Yer o’z o’qi atrofida va boshqa sayyoralar bilan 
birgalikda Quyosh atrofida aylanishini isbot etdi.
Mirzo Ulug’bekning matematika va astronomiya fanlarining taraqqiyotiga 
qo’shgan hissasi beqiyosdir. U osmon jismlarining tarqalish qonuniyatini, 
harakatini va sonini aniqlash masalalarini to’g’ri talqin qilib bergan buyuk olimdir. 
Rus olimi M.V.Lomonosov geologiya 
faniga ulkan hissa qo’shgan. Uning «Yer 
qatlamlari haqida» nomli asari juda katta 
ahamiyatga 
ega 
bo’lgan. 
Uni 
Rossiya 
geologiyasining asoschisi deb bejiz ay-
tishmagan. V.M.Severgin esa «Mineralogiya 
lug’ati» ni yaratgan. 
XVIII-asr oxirlarida ingliz geologi 
Vilyam Smit stratigrafiya va paleontologiya 
fanlariga asos solgan. Ingliz olimi Ch.Layel 
«Geologiya asoslari» nomli kapital asarini 
XIX- asrning 30 - yillarida yozgan. Unda 
aktualizm 
usuli 
yordamida 
o’tmishdagi 
geologik jarayonlarni qayta tiklash mumkinligini isbotlab bergan. SHuningdek, u 
fransuz olimi J.Kyuve fikriga (katastrofik ta’limot tashviqotchisi) qo’shilmasdan, 
geologik o’zgarishlar sekin kechadigan va uzoq davom etuvchi evolyusion 
jarayonlardan iborat deb hisoblagan. Jumladan, organik dunyoning taraqqiyoti 
shunday kechgan.